ТÆЛМАЦТÆ
А. ПУШКИН
А. П. КЕРН
Мæ зæрдыл де ‘рвон фæкаст дарын:
мæ разы фестадтæ фынау,
æмæ мæ зæрдæйы æндары
ыссыгъд дæ рухс сурæт зæдау.
Æфхæрд æнкъарæнты цæдисы,
æрвылбон хъуыддæгты мæнмæ
дæ монау аив хъæлæс хъуысыд,
æмæ бæллыдтæн æз дæумæ.
Цыдысты азтæ. Дымгæ-дугъон
мæ рагбæллиц фæхаста дард,
цæмæй дæ мысынæй фæцух уон,–
мæ цинæй райгуыра æнкъард...
Кæмдæр тыхахæсты æндары
мæ бонтæ ивæзтой сæ хал.
æнæуд, ‘нæуæлмонц, мæнгардæй
фæкалдтой сонт удыл сæ хъал.
Ныр уд куы бацагуырдта зарын.
Уый ды – æртахтæ та фынау,
æмæ та зæрдæйы æндары
ыссыгъд дæ рухс сурæт зæдау.
Æмæ дæ цинæй зæрдæ тоны,
æмæ та райхъал ис йæ зынг,–
уæлмонц дæр, уд дæр, цард дæр, зонд дæр,
æмæ æвзонг уарзты цæссыг.
М. ЛЕРМОНТОВ
ÆНКЪАРД ДÆН, ÆРХÆНДÆГ
Æнкъард дæн, æрхæндæг.
Кæй тæрхонмæ раттон мæ зын?
Мæ уды хъизæмар кæй маст у?..
Бæллицтæ!..
Цы пайда у алкæд куырмæджы бæллын?..
Мæ азтæ куы згъорынц...
О ме взонджы азтæ!..
Кæй бауарзон судзгæ?..
Рæстæгмæ – йæ койы аргъ нæу,
мыггагмæ та уарзын кæй бон у!
Дæхимæ ныккæсай –
уым ивгъуыд кæддæр уыд æргъæу.
Мæ цин дæр, мæ хъыг дæр ныр сау тар æвзоны...
Цы пайда сты монцтæ,
кæд искуы кæндзысты хуыдуг,
сæ хæрздæф сын зондхъомыс судздзæн.
Куы банкъарай искуы
дæ уазал æнгасæй нæ дуг,
уæд фендзынæ –
цард дыл æдылыйау худдзæн...
А. БЛОК
* * *
Æз тырнын рæсугъд тыгъдадмæ,
фидауц дунемæ тæхын.
Уым сыгъдæг быдыры дардмæ
аивылы аргъау-фын.
Сдары ‘ртæсыфон йæ буц сæр,
уым æрвдидинæг æрцард,
хъуысы рог уынæр æдзух дæр.
æфсир акъул... Фæндаг дард!
Ис æрмæстдæр иу – цъæх фурды,
акъул кæны иу – кæрдæг...
Ды нæ уыныс. Мигъы уды
федтон – атыдтон йæ зæнг!
В. БРЮСОВ
ФЫЙЙАУЫ АЛЫГЪД
Мæ зæронд удæвдз, ацы зазыл
ныр тарф, æнæмæт фынтæ уын!
Фæндыдис демæ мæн мæ уарзтыл,
мæ сонт изæр æмæ мæ тарстыл,
мæ уды тызмæгыл хъырнын.
Фæлæ нæ басастой дæ зардæй
мæ сæнттæ се ‘нæнцой бæллын.
Куырдтой, дзынæзтой-иу æнкъардæй,
фæлæ мæ сусæг сагъæс дардмæ
уыдта æндæр цин æмæ зын.
О, хатыр дæлвæзы кæркусæг!
æнæбын фурд! Мæ фосы дзуг!
Тырны уæйыг-хæхтæм æнусмæ –
зæйтæ, цæргæсбæсты хъæбысмæ –
мæтджын фыййауы ‘хсидгæ туг.
æнæдзурæг, æгомыг уазæг,–
дæ галуанмæ фæцæуын, æрдз,
æмæ бæрзонд къæдзæхы фахсæй
дæлиау цъæх дæлвæзы зазыл
уындзынæн ме ‘нусон удæвдз.
К. БАЛЬМОНТ
ХУР АХУЫСДЗÆН
Цъæх арвы арфы ахуысдзæни хур,
æнæбын тары нал тæлфдзæни стъалы,
æмæ æртыхсдзæн рухсыл фæздæг-залым,
æрвнæрд дæр фестдзæн арф æндзыджы дур.
Куырм мæйыл рухсæй нал баззайдзæн мур,
йæ уд йæ мидæг судздзæн пиллон арты,
æнусон сусæг къахвæндæгтыл цард дæр
æбæрæг ранмæ ацæудзæн зынггур.
Рыг фестдзæн кæрдæг зæххы уазал синтыл,
нæ зондзæн уарзын булæмæргъ фæндон,
мыртау мæлдзысты тымыгътæ ‘мæ цинтæ,
бынсæфт кæндзæн мæнгдзинад дæр æд хинтæ,
ысиу уыдзысты уон æмæ нæуон –
фæлæ дæ ферох не суыдзæн мæ бон.
Н. ГУМИЛЕВ
* * *
Антилаг тути дæн бæгуыдæр æз,
фæлæ куы цæрын магы къæсы рохстæй.
Ам – глобустæ, гæххæтт, ретортæ, хостæ,
зæронды хуыфæг, сахаты хъæлæс.
Кæлæн уысмы, куы райхъуысы хъæр-ахст,
цæстыты ‘рттывд мæ шпагæйау рæхойы,
ныфс æмæ тас мæ базыртæ ысхойынц,
уыг-æндæргтимæ стайын тохы раст.
Фæлæ, мыййаг, нæ сау къуымы сылваз лæг
йæ зæринфæлыст пæлæзы ысуазæг
йæ уарзоныл дæсныфæрсынмæ, уæд
мæ цæстыл уайы денджызы был нау-ныв,
фæмысын хур, фæнды мæ ферох кæд
кæй у æвæдза сусæгад æнаив.
С. ГОРОДЕЦКИЙ
ГОМЕР
Йæ цæстытæй æрттывтой арвы уд,
зынг хотыхтæ, æрвылбоны тæмæн цард.
Зæрдæскъæфæн Элладæйы рæсугъд
йæ гом зæрдæйы аивæй æрæнцад.
Хуыцауæнгæс лæгыл йæ сусæг мæт,
йæ сагъæстæ, рæдывтой уды ‘лхынцътæ.
Афинæ йын йæ рухс цæстытæ уæд
æрæхгæдта йæ уардихуыз æнгуылдзтæй.
– Зæххон диссæгтæ федтай ды æппæт,
ныр та куырмæй зæххон фæндæгтыл хæт,
дзыллæйы цард дæ зарæджы æвдисгæ!
Йæ уд цæргæсау стахти, уæдæ цы,
лæдзæджы ‘нцой æнусты арфмæ цыд,
сыл-хуыцауæн табугæнгæ, фæлдисгæ.
И. СЕЛЬВИНСКИЙ
СОНЕТ
Нæу цард æнусон. Намыс – у фæздæг.
Сæдæ фæлтæры йас дæ фæздæг ауадз,
уæддæр дæ искуы аивдзæн рæстæг –
бецау гени, æрлæудзæни дæ ауæдз.
Историйы ды бахъуыдтæ, æцæг,
кæд къорд уысмæн – æгæрон у йæ гауыз.
Зынтæн быхсаг у а дунейыл лæг –
æрхæндæгæй йæ дзаг кæны рæдау æрдз.
Фæлæ уæддæр æнæмæлæтмæ тындз,
æгæрон фидæн уæд дæуæн дæ рындз.
Куы хъуыса дæм йæ ризгæ хъæлæс дардæй,
цы кæныс уæд майдантæ æмæ лавртæй?!
Æнусон нæй, фæлæ цæй дзаг у цард –
æнæмæлæтæн рард!
А. ТАРКОВСКИЙ
ÆРЫДОН
I
Ныууагътон дæ фыстæг, фæцагайдта бæх.
Хъуынтъызæрфыг хохæн йæ къухы,
æлхысчъытæгæнгæ дымгæцагъд къæдзæх,
цъæх кæртытæ згъордтой кæркдугъы.
Гæрз ехсæй æрцавтон мæ бæхы æваст,–
дæ уарзтæй æнæ хай æрвылбон,–
мæ сау бæх мæ рахаста уаддымау раст,
ныццарауы заргæ æрыдон.
Мæлæтдзаг цæф арсау уыд иунæг, фыд-зонд
йæ дудгæ гуырæны æндары,
уæлкъæдзæхмæ схизын куы не сси йæ бон,
уæд фехста дæлæмæ йæ хъару.
Уæддæр нын æрхаста мысайнагæн кæд
æнусты мæйдарæй йæ рифтаг,–
æнæном цыртытæн сæ хус чъыр, сæ фæд,
тырысайау кадджын ном, скифаг.
Зыдтон,
дæу кæй фæнды мæ зæрдæйы хъæр,
æфхæрд уд куыд кæна хъуырдухæн,–
æхсайды сындзын артæй хизы уæддæр
мæн ивгъуыд йæ базырджын къухæй.
Уыд рагон цæугæдонау иунæг мæ уд,
дæ уарзтæй æнæ хай æрвылбон,
мæлæтыл дæу баивын м‘ амал нæ уыд,
ныр артау ыстъæлфыд æрыдон.
Æрыдоны сæрмæ зылдис Азраил,
нæ хъысмæтыл сагъæсты ‘фтыдтæн,
тæхуды, бæллыдтæн, æдæрсгæ нывзил
дæ рыст зæрдæ доны æрфытæм.
Дæ уды цы ‘мбæхст и, уый мемæ цæрдзæн –
мыггагмæ мæ уды ныххаудтæ.
Дæ уазал æнгас мын йæ кæлæн хæсдзæн
сæ бынæй дæ цæстыты хаутæн.
II
Цæргæсы цъæхахст-хъæр, пæр-пæргæнгæ базыр
мæн ахстонæй быдырмæ знæтæй сырдтой.
Мæ рыст буар æруагътон уымæл дуртыл сабыр.
– О цуанон, фæтарстæ! – уылæнтæ дзырдтой.
Мæ ерæдзыпп фергъæвтон, фехстон фырдисæй,
дон абадт мæ уæлхъус, ыслæууыд уырдыг.
Ысхызтысты дуртæ æмдзæхгæр къæй-сисыл,
цæхæр кæфтыл калди цъæх гуылфæнты рыг.
Æз кодтон фынæй, фæлæ а зæххыл уарзтой,
мыййаг, кæд сæ зарæг æрхуыдта дæу дæр,
мæ сæрыхъуын балертæ алырдæм фастой,
мæ сæрмæ та ихуылæн калдта цæхæр.
æз райстон дæ лæвар – æнцойады сахсæн,
дæ узæлдæй бузныг! Мæ фыны уыдтон:
мæ цæсгом фæхостой йæ судзинтæ уарзтæн,
мæ цæстыл та уади æрыдоны дон.
А. ШУМИЛОВ
ÆРСДОН
Хур кæсы
сæударæй Ладогæйы сæрмæ
абухы цæгатаг галæгон
ыскъæры æргъæвст ихты дзугтæ
Невайы æнæнтыст уылæнтæм
сахарæн разылд йæ сæр
æмæ æнæбары дон-дон фæхилы уæлæмæ
Æрсдон цыма донбылмæ раппæрста их-къæй –
нындзыг и Зымæгон галуан
ныр æмдзæхгæр къæдзæхмæ
зæгъæм Исаакийы аргъуанмæ фæлæбур
æмæ йæ сæрæй бынмæ
Зымæгон галуаныл ныххуырс зæгъгæ
уæд уый уадидæгæн
базгъæлæнтæ уаид дæргъæццон кæрдæгхуыз
налхъуыттыл
æмæ гъери-гъа цингæнгæ атаид
копрадзхуыз арвы бын
уыцы æнтæфы
Их-къæй дæ сфинкстæм нылласдзæн
далæ лейтенант Шмидты хиды дæлбазырмæ
фæлæ фæсвæды куы скуыси уай
уымæй дæр тас у
Чи зоны æмæ дын уыраугæ уарзт
разилын кæна дæ сæр
æрцахса дæ уазал
æртæдза дæ фындз
мауал ыссарай дæ хæдзар
аивай дæ цард
дæ кæддæры фæндтæн æрцахсай сæ барц
бафидауай дæ хæларимæ
бамбарай адæмы хъæр
Нырма уал Ладогæйы сæрмæ
зилдух кæны цæгатаг галæгон
М. ЦВЕТАЕВА
* * *
Ды – фыссæн, æз – урс сыфы быдыр,
дзаг мæ кæн æвидигæ бæркæдтæй!
Ныр уыдзысты арф æмбæхст, æмыр,–
райсом тау ысуадздзысты æрдзæтæй.
Æз хъæу дæн, бæзнаг саумæр, æдзæм.
Ды... Ды та – мæ хур æмæ мæ уарын.
Рафæлгæс уæлдунейæ! æз дæм
арвы бынæй афтид æрмттæ дарын.
С. ЕСЕНИН
* * *
Дзигготæ – реуи уæнгæ,
киндзау урдуг лæууис,
цъæх бæрзæ, тæнæг зæнгæ,
цадæмæ ци кæсис?
æрвгони кæдзосæй дин –
рæудунги ниуазæн.
æресæ къæлос мæйи
зæрийнæ сæрвасæн.
Ниуазæн æрниуазæ,
æрфасæ дæ дзигго,
де ‘рхун зæгъгæй –
гъæйтт-мардзæ! –
фæхходæ ‘ма фæкко.
Зæгъуй мин: «Цитæ дзори?
Мæ зæрдæ æскъудæй,–
фиййау-лæхъуæн мæ цори
айзæри фæккудтæй.
Æрдагæ цæстисугтæй
мæ зæнгæ ниссугъта,
йе ‘рхуни мæ уæргутæ
æ хъури ниттухта.
– Мæ зæрди арф ивæрд дæ,–
дзурдта мин, æртæсгæй,
загъта мин “хуæрзизæртæ”,
къæхти бунмæ кæсгæй».
МАЛИТИ ГЕУÆРГИ
ХУÆНХАГ КИЗГИ ЗАР
Имисун, æна зæгъидæ:
арви авари, уæлйау,
исфæлдиста æхе стъалу
алли-алкæмæн Хуцау.
Нæ мæгур къæс… æ къæразæй,
æрниллæг кæнгæй мæ сæр,
и уæл-авармæ ме ‘нкъарди,
цид, кæсун дзинæг æз дæр.
Æстъалути цæхæр-гъазти —
цийни будур, аргъау-фун.
Фал ме стъалуй сæ медастæу
нæй мæ нивæ æстæфун.
Цæй, кæми дæ, ци рауæни?
Ци уæлтегъæ ‘й дæ цæрæн?
Ку батадтæн дæу нæ ергæй,
ку нæбал дæн мæ сæрæн.
* * *
Ци сах уаруй! Мæ инод къæс
Нитталингæ ’й, ниммæтъæл,
Фæ-ммæ-кодта фудæхсæвæ
Фунти фарнæй фудæнгъæл.
Уæ, ме ’дард лимæн, ме ’нгарæ,
Мæ рохс бæлди цæдесон,
Тæходуй æма а усми
Фæ-мма-уинæ дæ цæсгон!
Ниццæйтухсинæ де ’фцæги,
æркъолæ кæнгæй мæ сæр,
Фæккæуинæ хъæбæр берæ,
Мæнкъæй сабиййау, æз дæр.
Мæ дзиназунмæ нийгъосгæй,
Мæ ниллæг къæси æнде
æрæллау уидæ сах уарун,
æрфунæй уидæ дуйне…
С. МЕКШЕН
НЫББАР-ИУ
Æз дын куы фæзæгъын «ныббар»,
уæд зон – фæндагыл дæ фæдзæхсын:
куы цæуай – ма фæцуд, хæлар,
нæдæр дыл ма скæнæд фыдæхсæв.
Ныббар кæйдæр æлгъысты цæм...
Дæуæн дзы тас, мыййаг, куы нæ у.
Дæ сæрмæ – арварынг – æдзæм,
йæ царциатæм дæ хуындæуы.
Ныббар уæззау балцæн йæ даргъ,
дæ уды хъизæмар ыл бафтау.
Дæ ных уæлдæр нысанмæ дар,–
дæ цыт, дæ намыс хъахъхъæн авгау.
æдзух ныббарынхъом куы уай –
хæрдзынæ адджынæн дæ къæбæр,
рынтæ дæ лидздзысты «тæргай»,
кæндзæн адзалы бон æддæдæр.
Уæдæ дæ зæрдæйы, хæлар,
хæрæмттæ макуы дар æвæрдæй...
Ныббар-иу знагæн дæр, ныббар,–
æмæ ныббардзысты дæуæн дæр.
ХЪÆБÆЛОТИ СЕРГЕЙ
БАГЪАРД
Уой фæсте ‘й балæдæрис: аци надæн æ бунти
æндæр над цæуй (аци цæугæдони гулфæни
æндæр дон
сабургай
æ уомæл ивазуй)
еу над иннæ нади хурфи хæтуй –
еу нади дортæ
инней дорти æнцæ римæхст
цъæхснаг æй сæ æнæсумдзийнадæ
(еу дони кæсæлгитæ
иннæ дони кæсæлгити хурфи
æздухсунцæ
еци донæн
æ тар уомæл уолæфгæй)
гур-гур... æнахур гур-гур...
æнæзингæ æрфити гур-гур...
о цард æма Царди ‘хсæн,
о уод æма ниви ‘хсæн
аци замани мæнгæфсон фæззелæнти
зелдохи æнæлæдæрд къæлæсити –
байгъосæ!
Игъосис?
Сыгъдæг сыфы монолог
Рахауд бæласæй сыфтæр
Фæстаг рындз
Этюд
Дзаг рифтаг
Зымæг
Мæ фыдæн
Æфстау зынгæй нæ судзы пецы арт
Зилгæуад
Хъодзаты æхсарæн
Мæгуыргуры худ
Мæгуыры хъарæг
Фæтæхынц хърихъуппытæ
Мыггаджы мæсыг
Ныууагътай ды нæ хохбæсты дæ къæс
Мæйы сонатæ
Æнахуыр фын
Челейы ардуан
Æнæбары рæнхъытæ
Куырм лæг
Сау Фурды былгæрон
Тыхджын у уарзт, фæлæ йæ зæрдæ
Фæвæййы сæрд, хъуызгæ фæцæуы
Сонет
Фæззыгон бон, зæронд мæра бæлас...
Къостайæн
Вертеры фæстаг фыстæг йæ уарзонмæ
Чырыстийы мæлæт
Скув-иу
Чырысти райгас
Æрвон рухс
Чырыстимæ æрцу
Зæххон цин
Хаджеты Таймуразæн
Мæ сагъæстæ
Сæрд
Л-йæн
Зарæг
æрæгвæззæг
Мæ хъомыс сау пъæззы æмбæрзы
Хъынцъым
Мæ мадмæ
Сурæт
У арв поэзийы хæдзар
Æрцыдтæн дæм, мæ сабидуг, æрцыдтæн
Уд
Æнæном ингæны уæлхъус
Бонивайæн
Къостайы фæзмгæйæ
Поэт æма дуйне
Илас æрнигони
Ниуазтан кæрæдзей уарзт зудæй
Аргъау
Дæ цæстити гъар
Ме ‘рхунти бæласæ
Æртивæрæй федунмæ дæ зинтæ
Æрхун
Сурх-Дигори
Тар æхсæвæ...
Æмæ æнхъæлмæ кæсынæй уæлдай
У дæ фарн кæуылты
Дууæ цардей астæу
Мæ гъуди
Æрфæни фæд
Кæдмæ?
Сау зумæг
Зæронд куй
Зумæг
Нæ дæн поэт!
Гобети цæраййæн
Рæстæг æма дуйне
Нæ фæлледзуй хор фæстæмæ ...
Л-æн
Уардта, уардта къибилатæй
Зæрди нези едæгти инсойнæ
Поэти монологи
Мæ Сонтадæ
Гибизти Оскарæн
Уалдзæг
Цал надей фæсте цæуис
Цъæх ма йæй мæ исони сау зин
Фунивайæн
Ниццæйсугъдæй мæ гъудий арт
Уарзти цадæ
Хулуй сог нæ цæфсдзæй æхе барæй
æртудта мæ гъудий къубулойнæ
Сонет мæгургорбæл
Ристи нивæ
Нæ цæуис мæ зæрдæмæ...
Нарти кадæнгитæ кæсгæй
Дигоргоми
Скъæвди зар
æгъуссæг
Зæронд лæги сагъæстæ
Фæззæг
Еу поэтæн
Дууæ арти
Фун
Сахуаруни размæ
Мæ бæлдити куройнæ
Мæ рæуфунтæ
Этюд
Арæхсуй синхи бадти Сирдон
Басилти зар
Фæззигон гъудитæ
Хори тунæ...
Зумæги хузтæй
Тæлмацтæ
Казбек Мамукаев - на русском языке