ÆХСАР ÆМÆ ÆХСÆРТÆДЖЫ РАЙГУЫРД
Нартæн сæ хисдæр уæд Уæрхæг уыдис.
Уæрхæгæн райгуырдис дыууæ лæппуйы,
Дыууæ лæппуйы — дыууæ фаззоны.
Иу дзы райгуырдис фыццаг кæркуасæны,
Иннæ та райгуырдис дыккаг кæркуасæны,
Бонвæрноны скастмæ. Уæрхæджы зæрдæмæ
Рухс хуры тынтæ уæд ныккастысты —
Хъæбулы ад Уæрхæг фыццаг хатт базыдта.
Йæ фыртты райгуырды стыр боны фарнæн
Нæртон куывд æскодта сыгъдæг сырды фыдæй, —
Æрхуыдта уæларвæй Куырдалæгоны,
Нартæй — Борæйы йæ кæсдæртимæ,
Донбеттыры та — стыр фурды бынæй.
Зæронд Уæрхæджы уарзон лæппутыл
Буц нæмттæ сæвæрдта уæларв Куырдалæгон:
Хисдæрыл — æхсар, кæсдæрыл — æхсæртæг.
Радта Куырдалæгон номæвæрæггаг
Уæрхæгæн удæвдз йæ куырдадзы фæтыгæй,
Удæвдз уыд арæзт болат æндонæй.
Нарт уыцы удæвдз сæ фынгыл сæвæрдтой,
Æмæ сын кодта диссаджы зарджытæ,
Диссаджы зарджытæ уадындз хъæлæсæй:
Айс æй, аназ æй хуыцауы хæларæй,
Айс æй, аназ æй ронджы нуазæн!
Æмæ иннабонæй уæд иннабонмæ
Минас фæкодтой Уæрхæджы уазджытæ.
Стæй уæд фæскуывд фæфардæг æсты:
Куырдалæгон абадт цæхæр уады хъисыл
Æмæ уæларвмæ ныппæррæст ласта,
Ныппæррæст ласта Пакъуындзæйау.
Донбеттыр та фестад æргъæуон кæсаг,
Æмæ фурды бынмæ ныцъыллинг кодта,
Нарт дæр фæфардæг сты хæтæны, стæронтау.
Айрæзтысты уайтагьд æхсар æмæ 'Хсæртæг:
Бон уылынг рæзтысты, æхсæв та — уыдисн.
Фæлæ тынг фыдуаг рахастой дыууæ дæр:
Сарæзтой сæхицæн фаттæ 'мæ æрдынтæ,
Æмæ маргъ тæхын нæ уагътой арвыл, —
Æрмийæ-иу æй æрæппæрстой.
Айхъуысти дунейыл: нарты Уæрхæгæн
Рахъомыл дыууæ хъæбатыр фырты,
Дыууæ фаззоны — æхсар æмæ æхсæртæг.—
Æхсар, мæ хуртæ, æхсарджын уыди,
Æхсæртæг та ноджы æхсарджындæр уыд.
Нарты кадджытæ — ирон адæмы культурон хæзна Ацæмæз æмæ Насран– Æлдар Ацæмæз æмæ Агуындæ-рæсугъд Сырдоны райгуырд Нарты Балц Фæндыр куыд фæзынд Сырдон Нарты куыд асайдта Сырдон Уæйгуыты куыд фæсайдта Сырдон йæ мæрдтæн хист куыд кодта Дæ тын дæ къух ссардта Сырдоны Тохъылы æргæвст Сырдоны мард Æхсар æмæ Æхсæртæджы райгуырд Нарты Фæткъуы Дзерассæ-рæсугъд Æхсар æмæ Æхсæртæджы мæлæт Уырызмæг æмæ Хæмыцы райгуырд Уырызмæг æмæ Хæмыц Уæрхæджы куыд ссардтой Сатанайы райгуырд Сатана Уырызмæджы ус куыд сси Уырызмæг Сатанайы йæ цæгатмæ куыд æрвыста Уырызмæджы æнæном лæппу Уырызмæг æмæ Сохъыр Уæйыг Уырызмæджы фæстаг балц Бæгæны куыд фæзынди Сосланы райгуырд æмæ байсæрын Дауджыты лæвæрттæ Сосланæн Сослан – Тыхагур Сырдон Сосланимæ цæмæн фезнаг ис Сослан Бедухайы куыд æрхаста Сослан Сатанайы зындоны цадæй куыд фервæзын кодта Сослан Косеры куыд ракуырдта Сослан мæрдты бæсты Сосланы мæлæт Хæмыц ус куыд ракуырдта Батрадзы райгуырд Батрадзы денджызæй куыд расайдтой Батрадзы хъæзтытæ сывæллонæй Хæмыцы фырт Батрадз æмæ Деденæджы фырт Арæхдзау Нарты Батрадз æмæ Хъулонзачъе Уæйыг Батрадз йæхи куыд байсæрын кодта Батрадз Уырызмæджы куыд фервæзын кодта Батрадз æмæ Тыхы Фырт Мукар Батрадз æмæ Сохъыр Уæйыг Æфсæроны фырт Алæф Батрадз æмæ Сохъыр Уæйыг Æфсæрон Батрадз Нарты Гуыппырсарты куыд фервæзын кодта Батрадз Сосланы куыд фервæзын кодта Батрадз æмæ æлдар Батрадз æмæ нарты Уацамонгæ Нарты симд Батрадз Нарты Дзуары куыд фæнадта Нарты æмбырд Хæмыцы мæлæт Батрадз йæ фыды туг куыд райста Батрадзы мæлæт Нарты Сау Рувасдзарм Æхсæртæггаты æмæ Борæты хæст Нарт æмæ Уæйыджы стæг Айсана Сатанайы лæппу Уæрхтæнæджы фырт Нæртон Сыбæлц Бедзенæджы фырт чысыл Арæхдзау Сæууай Уастырджи æмæ Нæртон æнæфындз Мæргъуыдз Нарты сæфт ДзырдуатНартские сказания на русском языке