БАТРАДЗ æМÆ НАРТЫ УАЦАМОНГÆ
Нартæн сæ хæзнатæй, се стырдæр хæзнатæй
Иу уыди, зæгъы, нарты Уацамонгæ.
Уымæ, дам, ахæм миниуæг уыд, ахæм,
Æмæ ныр, æвæдза, адæймаг æцæгтæ
Дзуры йæхицæй, йе скуыхтдзинæдтæй,
Уæд-иу йæхи систа, æнæ бавналгæйæ,
Æмæ-иу бацыди лæджы дзыхы размæ;
На, 'мæ-иу змæлгæ дæр нæ фæкодтаид.
Иуахæмы та нарт æмбырдæй бадтысты,
Сæ Уацамонгæ дæр сæ разы йе дзагæй.
Алы таурæгътæ, алы æмбисæндтæ
Хæссын байдыдтой сæ лæгдзинæдтыл;
Чи-иу дзы загьта: æз ггье уым фескуыхтæн,
Æз афтæ бакодтоц, æз уфтæ бакодтон.
Иннæ дæр — афтæ, аннæ дæр — афтæ.
Фæлæ кæсынц, æмæ нарты Уацамонгæ
Нæ кæны змæлгæ дæр йæ бынатæй, уæдæ.
Хæмыцы фырт Батрадз æнцад-æнцой бады
Æмæ сабыр хъусы нарты æмбисæндтæм.
Адæм иууылдæр ныхасгонд куы фесты,
Уæд болат Батрадз дæр сыстад йæ бынатæй,
Уацамонгæмæ хæстæг бацыди,
Йæ ехсы хъæдæй йæ бахоста 'мæ дзуры:
— æз уыдтæн цуаны æмæ фæцæйцыдтæн
Иу суангыл уæлæмæ, æнæ исты æнхъæл,
Æмæ авд амардтон изæры дауджытæй.
Ца 'цæг зæгъын, уа 'цæг, мæ фыд Хæмыцæн
Схиз йæ уæрджытæм, нарты Уацамонгæ!
— Нарты Уацамонгæ зæххæй фæхицæн ис,
Уæлæмæ ссыди 'мæ. Хæмыцы уæрагыл
Йæхи æруагъта æнцад æмæ 'нцойæ.
Уæд дыккаг хатт дæр бахоста Батрадз
Нарты Уацамонгæ йæ ехсы хъæдæй:
— Иннæ суангыл та фæцæйцыдтæн æмæ
Райсомы дауджытæй амардтон авд дуаджы.
Ца 'цæг зæгъын, уа 'цæг мæ фыд Хæмыцы
Ронбастмæ дæхи сиа, нарты Уацамонгæ! —
Йæхи, зæгъы, систа нарты Уацамонгæ
Хæмыцы уæрагæй Хæмыцы ронбастмæ.
Зæгъынмæ куы хъавыд Батрадз æртыккаг хатт,
Уæд æм Хæмыц дзуры: «Зæгъын цы 'мбæлы,
Уый зæгъ; цы не 'мбæлы, уый ма зæгъ, лæппу!»
Афтæ йын уый тыххæй куы загьта Хамыц
æмæ Хорæлдар Уацамонгæйы
Къуымæлы уæлæ цæппузыры мидæг
æмбæхстæй бадти, цæмæй базона,
Йæ лæппуйы йын чи амардта, уый.
Хæмыц тарсти, Батрадз куы срæдийа, зæгъгй,
æмæ Хорæлдар исты фыдбылыз
Куы сараза нартæн йæ лæппуйы тугмæ.
Фæлæ та Батрадз æртыккаг хатт дæр
Бахоста,— уæдæ цы! — нарты Уацамонгæ
æмæ та дзуры ноджы ныфсджындæрæй:
– æртыккаг суангыл фæцæйцыдтæн æз
æмæ амардтон авд елиатæ,
Авд та, зæгъы, уæд мыкалгабыртæ,
Хорæлдары фырт Бурхор-Алийы дæр
æз куы амардтон, æз, мæ фыдыстæн!
Ца 'цæг зæгъын, уа 'цæг мæ фыд Хæмыцæн
Йæ дзыхмæ дæхи сие, нарты Уацамонгæ! —
Нарты Уацамонгæ уæд йæхи систа
æмæ, зæгъы, схызти Хæмыцы дзыхмæ.
æмæ Хорæлдар уыцы тæккæ сахат
Расæррæтт ласта Уацамонгæйа,
Мæн дæр бануаздзæни къуымæлимæ, зæгъгæ.
æмæ, дын, азгъордта æмæ фæлæбурдта
Уæд, адæргæйæ, хъæбæр хоры зæнгмæ —
Уæды онг ыл зади æхсæз æфсиры —
æмæ йæ схафта йæ ризгæ къухæй —
æфсир уадзынмæ йыл нал хъавыд Хорæлдар,
Нал хъавыд ныууадзын йæ фырты мæстæй.
Фæлæ уæд Уастырджи, лæгуарзаг Уастырджи,
Йæ уæлхъус февзæрди æмæ йæм куы дзуры:
«Гъæйтт, мæ бæхæн ма дзы сайыны фаг фæуадз!
Иунæг æфсир ма йыл фæуагъта Хорæлдар,
Иннæты сыскъуыдта цæсты фæныкъуылдмæ.
Йæ дзыхыл, заёгъы, куы сдардта уайтагьд
Болатрихи Хæмыц нарты Уацамонгæ.
Фæлæ, зæгъы, кæсы, æмæ Уацамонгæ,
Нарты Уацамонгæ, айдзаг ис, айдзаг
Алы æвзæр æмæ æлгъаг хилджытæй:
Кæлмытæй, хæфсытæй æмæ гæккуыритæй.
Сæхи-иу сметой Уацамонгæйæ
æмæ-иу дзыхмæ, Хæмыцы дзыхмæ,
Нуазинаджимæ фæцæйцыдысты.
Фæлæ-иу сæ Хæмыц йæ болат рихитæй
æрцавта æмæ-иу уæд амбæхстысты
æлгъаг хилджытæ Уацамонгæйы бын.
Афтæмæй, зæгъы, куы асур кодта
Болатрихи Хæмыц нарты Уацамонгæ.
Нарты кадджытæ — ирон адæмы культурон хæзна Ацæмæз æмæ Насран– Æлдар Ацæмæз æмæ Агуындæ-рæсугъд Сырдоны райгуырд Нарты Балц Фæндыр куыд фæзынд Сырдон Нарты куыд асайдта Сырдон Уæйгуыты куыд фæсайдта Сырдон йæ мæрдтæн хист куыд кодта Дæ тын дæ къух ссардта Сырдоны Тохъылы æргæвст Сырдоны мард Æхсар æмæ Æхсæртæджы райгуырд Нарты Фæткъуы Дзерассæ-рæсугъд Æхсар æмæ Æхсæртæджы мæлæт Уырызмæг æмæ Хæмыцы райгуырд Уырызмæг æмæ Хæмыц Уæрхæджы куыд ссардтой Сатанайы райгуырд Сатана Уырызмæджы ус куыд сси Уырызмæг Сатанайы йæ цæгатмæ куыд æрвыста Уырызмæджы æнæном лæппу Уырызмæг æмæ Сохъыр Уæйыг Уырызмæджы фæстаг балц Бæгæны куыд фæзынди Сосланы райгуырд æмæ байсæрын Дауджыты лæвæрттæ Сосланæн Сослан – Тыхагур Сырдон Сосланимæ цæмæн фезнаг ис Сослан Бедухайы куыд æрхаста Сослан Сатанайы зындоны цадæй куыд фервæзын кодта Сослан Косеры куыд ракуырдта Сослан мæрдты бæсты Сосланы мæлæт Хæмыц ус куыд ракуырдта Батрадзы райгуырд Батрадзы денджызæй куыд расайдтой Батрадзы хъæзтытæ сывæллонæй Хæмыцы фырт Батрадз æмæ Деденæджы фырт Арæхдзау Нарты Батрадз æмæ Хъулонзачъе Уæйыг Батрадз йæхи куыд байсæрын кодта Батрадз Уырызмæджы куыд фервæзын кодта Батрадз æмæ Тыхы Фырт Мукар Батрадз æмæ Сохъыр Уæйыг Æфсæроны фырт Алæф Батрадз æмæ Сохъыр Уæйыг Æфсæрон Батрадз Нарты Гуыппырсарты куыд фервæзын кодта Батрадз Сосланы куыд фервæзын кодта Батрадз æмæ æлдар Батрадз æмæ нарты Уацамонгæ Нарты симд Батрадз Нарты Дзуары куыд фæнадта Нарты æмбырд Хæмыцы мæлæт Батрадз йæ фыды туг куыд райста Батрадзы мæлæт Нарты Сау Рувасдзарм Æхсæртæггаты æмæ Борæты хæст Нарт æмæ Уæйыджы стæг Айсана Сатанайы лæппу Уæрхтæнæджы фырт Нæртон Сыбæлц Бедзенæджы фырт чысыл Арæхдзау Сæууай Уастырджи æмæ Нæртон æнæфындз Мæргъуыдз Нарты сæфт ДзырдуатНартские сказания на русском языке