Творчество осетинских писателей

М О Я О С Е Т И Я

БАТРАДЗЫ МÆЛÆТ

Умæй фæстæмае зилын райдыдта
Зæдтæ 'мæ дауджытæн сæ фæдыл Батрадз
Æмæ сыл кæм æмбæлд, уым сæ тыхсын кодта,
Мардта сæ, цагьта сæ. Уæд, зæгьы, иуахæмы,
Зæдтæ 'мæ дауджытæ æрæмбырд æсты
Æмæ хуыцаумæ сæ хъаст бахастой:
«Цæрын нæ нал уадзы Хæмыцы фырт Батрадз;
Тагьддæр æй фесаф, æмæ дзы фервæзæм!»
Æмæ хуыцау зæгьы зæдтæ 'мæ дауджытæн:
«Цы уын бакæнон! Уый ме'васт равзæрди,
Æмæ йын мæ къухы мæлæты хос нæй».
Батрадз куы бамбæрста, зæдтæ 'мæ дауджытæ'
Хуыцаумæ хъаст кæнынц, уæд загьта йæхицæн:
— Цавæр хуыцау у, цымæ, уæдæ, уый,
Зæдтæ 'мæ дауджытæ сæ хъаст кæмæ хæссынц?
Фæцæуон æмæ йæ бабæрæг кæнон. —
Гъе 'мæ, дын, йæхи барæвдзытæ кодта
Æмæ, зæгьы, араст ис уæларв хуыцаумæ.
Хуыцау куы базыдта, Батрадз ссæуы, уый,
Уæд зæгьы, бавдæлди æмæ йын йæ размæ
Зæххы æмуæз дзæкъул æрæппарын кодта.
Батрадз йæ разы дзæкъул куы ауыдта,
Уæд ын уæлбæхæй, уыцы цæугæ-цæуын,
Йæ быны ехсы хъæд æваст фæтъыста
Æмæ йыл схæцыд, сисон æй, зæгьгæ,
Фæлæ, дын, йæ бæх суанг йæ гуыбынмæ
Зæххы афардæг ис; ехсы хъæд дæр фæсаст.
—Ай цавæр диссаг у?— зæгьы Хæмыцы фырт,
Æмæ рахызт бæхæй æмæ дзæкъулыл
Схæцыди. Зæххæй йæ фæиртасын кодта,
Фæлæ йæ уæрджытæм зæххы аныхсти.
Ныууагьта дзæкъулы æмæ цæуы дарддæр.
Уæд та йын, зæгьы,, хуыцау йæ размæ
Раппарын кодта сызгъæрин къуыбылой,
Зæххыл уидагæй цыдæриддæр ис,
Уыдон æмфидар æмæ уыдон æмдæргъ.
—Ай мын Сатанайæн кæрц æмпъузынæн
Бахъæудзæн, — зæгьгæ, йæм æрæвнæлдта Батрадз,
æмæ къуыбылой нæ фезмæлыди.
æрхызти йæ бæхæй болатриу Батрадз,
Схæц-схæц фæкодта къуыбылойыл, бæргæ,
Фæлæ йæ сисын нæ бафæрæзта.
«Ис ма кæмдæрты мæнæй тыхджындæртæ»,
Загъта йæхи нымæр Хæмыцы фырт Батрадз
æмæ уырдыгæй раздæхти фæстæмæ.
Цæуы æмæ иу ран арвыл ауыдта
Авд Уастырджийы 'мæ авд Елиайы.
Ралæууыди сыл æмæ дзы амардта
æртæ Уастырджийы 'мае 'ртæ Елиайы.
Чи ма дзы аирвæзти, уыдон бацыдысты
Хуыцаумæ иу растæй æмæ йын зæгьынц:
«Кæнæ дын мах, хуьщау, кæнæ Хæмыцы фырт!»
æмæ хуьщау дзуры зæдтæ 'мæ дауджытæм:
«Батрадз йæхæдæг йæхи æгъдауæй
Куы нæ амæла, уæд ын мæлæт нæй.
æмæ ацæут æмæ хурæн зæгъут:
Афæдзæй-афæдзмæ цы тæвд фæкæны,
Уый иу бон раттæд. Оымах та асайут
Болатриу Батрадзы Хæзмы тыгъд быдырмæ;
Зды дурнад кæнут æмæ йыл æй цæвут;
æмæ фыр хæстæй уыцы ран куы сзынг уа,
Уæд йæ доннуазæн суадонмæ цæудзæни,
Цæмæй дзы йæ тæвд æрцæуа, уымæн.
Фæлæ æз суадон байсысын кæндзынæн.
Уырдыгæй цæудз'æни, æвæстиатæй, фурдмæ,
æмæ æз фурд дæр байсысын кæндзынæн».
Зæдтæ 'мæ дауджытæ бацыдысты Хурмæ
æмæ йын ракодтой хуыцауы ныхас.
Афæдзæй-афæдзмæ цы тæвд уыди Хурмæ,
Уый, хуьщау куыд загъта, афтæ иу бон радта.
Зæдтæ 'мæ дауджытæ асайдтой Батрадзы
Хæзмы быДырмæ, уæдæ цы уыдаид!
æмæ йыл уым зды дурнадæй калдтой.
Батрадз сæ фæстæмæ æхсынтæ байдыдта.
æмæ дзы афтæмæй иу къорд æрхаудта:
æртæ Уациллайы, цыппар Уастырджийы.
Хур ныккаст. Батрадз зынг кæнын байдыдта. —
Багъæцут, мæхи уал ауазал кæнон,
Стæй уæд фендзыстæм! — зæгъгæ, сæм Батрадз
æртхъирæнтæ кæны, зæдтæ 'мæ дауджытæм.
Иæ доннуазæн суадонмæ бауади,
Фæлæ суадоны 'ртах нал разынд.
Азгъордта фурдмæ, уым дæр та — афтæ.
æмæ бынтондæр сырх зынг фестади.
Йæ хуылфы ма иу тъанг æнæ сæрыд уыди,
æмæ уый куы асыгьд, уæд зæгьы, æрхаудта
Болатриу Батрадз æмæ амарди.
Зæдтæ 'мæ дауджытæ ратæх-батæх систой
Чыргæйттæй йæ сæрты, цингæнгæ, райгæйæ.
Уæд болат Батрадз ахæм тæф рауагьта,
Ахæм тæф, æмæ зæдтæ 'мæ дауджытæй
Бирæ суртæ фæци, бирæ та дзы, зæгьы,
Мæлгæ дæр акодта, мæлгæ, уыцы ран.
Чи ма дзы баззади, уыдон ацыдысты
æмæ та хуыцаумæ сæ хъаст бахастой:
«Хуыцау, йе 'лас нын уый нæ ракодта,
Йæ мард нын цы кæны». Хуыцау сæм дзуры:
«Ацæут æмæ йæ Софийы зæппадзы Бавæрут, уæларв».
æмæ рацыдысты Зæдтæ 'мæ дауджытæ
Батрадзы мардмæ, æмæ йæ сисын нæ бафæрæзтой;
æмæ йыл сифтыггьтой дыууадæс цæды.
Фæлæ, гье, уæддæр,, — никуы 'мæ ницы, —
Нæ сын бакуымдта фенкъуысын кæнын.
Бамидæг та сты фæстæмæ хуыцаумæ.
æмæ сын уæд хуыцау афтæ куы зæгьы:
«Ацæут æмæ йыл Тутыры гуырдтæй
Дыууæ уæныджы сифтындзут иумæ».
Рацыдысты та æмæ йыл сифтыгътой
Дыууæ уæныджы — Тутыры туырдтæ.
æмæ, зæгъы, йæ уæд зæппадзы цурмæ
Рæвдз бæргæ сластой, фæлæ та йын уым
Зæппадзмæ хæссынæн ницыуал фæрæзтой:
Кæд, æмæ иу йæ сæр размæ уыд Батрадзæн,
Уæд-иу тарвæзтæм, зæппадзы тарвæзтæм,
Йæ рæмбыныкъæдзтæ ныббыцæу кодта;
Йæ къæхтæ — размæ, уæд та-иу Батрадз,
Тарвазмæ уыдон ныббыцæу кодта.
Ноджы та хуыцаумæ ацыдысты зæдтæ
æмæ æмдзыхæй радзырдтой хъуыддаг.
æмæ сæм, зæгьы, уæд хуыцау дзуры:
«Уый, бæлвырд, мæнæй лæвар агуры!»
æмæ йыл, зæгъы, æртæ цæсты сыджы
æрæппæрста хуыцау. æмæ, уыйадыл,
Бахастой Батрадзы зæдтæ 'мæ дауджытæ
Софийы зæппадзмæ 'мæ йæ уым бавæрдтой.
Хуыцауы цæссыгтæ кæм æрхаудысты,
Уым, зæгъц, февзæрди æртæ кувæндоны:
Мыкалгабыр, Реком æмæ Таранджелос.