Творчество осетинских писателей

М О Я О С Е Т И Я

БЕДЗЕНÆДЖЫ ФЫРТ ЧЫСЫЛ АРÆХДЗАУ

Нартæн райгуырди дыууæ сывæллоны,—
Дыууæ дæр иу æхсæв, иу рæстæджы:
Цæлæццаг лæппу райгуырд Дæллаг нартæн,
Уæллаг нартæн та райгуырд цæлæццаг чызг.
Æхсæв-иу куы 'рлæууыд, хъæу-иу куы бафынæй,
Уæд-иу æсбырыди лæппу йæ авдæнæй,
Æмæ-иу бацыди Уæллаг нарты чызгмæ, —
Йе'хсæв-иу арвыста ноггуырд чызгимæ.
Бонтæ сыл цыдысты, уаздæ цы уыдаид:
Чызгыл нал æххæсынц йæ авдæнбæттæнтæ.
Дис кæнынц Уæллаг нарт, фæрсынц сæ кæрæдзи:
«Цы 'рцыдис нæ чызгыл, цæмæй дæнгæл кæны?»
Бонтæ сыл ацыди, афон æрхæццæ ис —
Уæллаг нарты чызгæн лæппу райгуырди;
Лæппу та куы уыдис сызгъæрин цокора,
«Фæхудинаг æстæм нарты 'хсæн, зæгьгæ,
Нарты Сатанайæн сæ хъуыддаг радзырдтой.
Афтæ сын куы зæгъы зонынджын Сатана:
«Фесæфат уый бæсты, уæ быныхъæр рацæуа!
Уый уæ куы фехъусой Дæллаг нарты адæм,
Уæд уыл æскæндзысты æгады зарджытæ,
Уæ худинаг уын фæндырты цæгъддаысты.
Фæлæ ма цы кæнæм? Нал и хуыздаэр гæнæн:
Борæты аххæрæгæн йæ кæрон ракæнут,
Фидар лагьз æскæнут аххæрæджы кæронæй,
Лагьзы нывæрут ноггуырд сывæллоны,
Лагьзыл-иу бакæнут фидар тæлытæ,
Æмæ йæ баппарут фурды астæумæ,
Цалынмæ Дæллаг нарт нæма зонынц хъуыддаг».
Куыд сын бацамыдта зонынджын Сатана,
Гъе афтæ бакодтой Уæллаг нарты адæм.
Æмæ йæ дон ласы, уæдæ цы кæны!
Ласын æй райдайынц фурды уылæнтæ,
Хæесынц æй се рагьыл, сабыргай, узгæйæ.
Бирæ йæ фæластой бонты 'мæ 'хсæвты.
Фурды был галуаны цард Бедзенæг-æлдар,
Йæ фосы дзугтæ йын зæхх дæр нæ урæдта,
Йæ галуанты хуызæн нæ уыд æгас зæххыл;
Уыдис æм ноджыдæр бирæ кæфахсджытæ.
Фæлæ æнæзæнæг уыдис Бедзенæг.
Кæсаг та ах стой уæд иу бон кæфахсджытæ;
Рæсугъд лагьз æрласта дон кæфахсджытæм;
Былмæ йæ раппæрстой, цинтæ йыл фæкодтой,
Æмæ йæ бахастой хъæздыг Бедзенæгмæ,
Дзуры уæд Бедзенæг йæ кæфахсджытæм:
«Йæ сæр ма сæфтаут ацы дзæбæх лагъзæн,
Йæ хуылфы цы ис, уый базонæм тагъддæр».
Дыууæ æмхуызон хайыл», загьта йын Сослан.
æмæ сæумæ райсом цуаны фæцыдысты.
Бирæ фæцуан кодта алчи дæр хицæнæй.
Изæры æрцыди лæппу сæ мусонгмæ,
Цырен арт скодта, уæхстытæ самадта,
Бурбурид   физонæг бакодта уæхстытыл,
Сæ мусонг бафснайдта, лыстæнтæ бакодта.
Уалынмæ Сослан дæр фæзындис фæлладæй.
Бахордтой физонæг, суагътой сæ фæллад.
Уæд фæрсы Сосланы Бедзенæджы фырт:
—      Аипп ма уæд, хисдæр, бафæрсын, фæлæ
Дæ цуан куыд рауади? Цы сырдыл фæхæст дзс?—
«æз цуанты фæцыдтæн, сырдджынтыл фæхаттæн,
Фæлæ мыл ахæм бон   никуыма ныккодта:
æгас боны дæргъы тæрхъус дæр нæ   федтон.
Дæуæн та куыд рауад, мæ кæсдæр, дæ цуан?»
—      æвзæр у мæнæн дæр мæ фьшцаг цуаны цыд:
Дыууисæдзы иу хъуаг амардтон сагтæ. —
Хъыг уыдис Сосланæн, фæтар сты æрфгуытæ,
Фæлæ цы загьтаид æргомæй лæппуйæн!
Ныххуыссыдысты уæд сæ мусонджы.
Дыккаг райсом та бахордтой аходæн,
æмæ та хицæнтæй цуаны фæцыдысты.
Бирæ фæцуан кодта алчидæр хицæнæй.
Раздæр та æрыздæхт Бедзенæджы фырт,—
Бандзæрста стыр арт, физонæг æскодта.
Цуанæй та фæзындис уалынмæ Сослан дæр,
Бахордтой æхсæвæр, суагътой сæ фæллад.
Фæрсы та Сосланы Бедвенæджы фырт:
—      Зæгъ-ма, куыд рауадис дæ цуан абон та? —
«Никуы 'мæ ницы та, цы у, нæ йæ зонын.
Абон дыккæгæм бон тæрхъус дæр нæ федтон.
Дæуæн та куыд рауад, мæ кæсдæр, дæ цуан?»
—      æртиссæдзы иу хъуаг амардтон абон,
æндæр мæ къухы ницы бафтыдис.
Мает та уыд Сосланæн. Цæсгом фæтар кодта,
Фæлæ цы загътаид æргомæй лæппуйæн?—
Мæстæй мæлгæйæ ныххуыесыд йæхицæн.
æртыккаг райсомы бахордтой аходæн,
Фæйнæ коммæ та цуаны фæцыдысты.
Бирæ фæцуан кодггой алчи дæр хицæнæй.
Раздæр та æрыздæхт Бедзенæджы фырт.
Бандзæрста цырен арт, æскодта физонæг,
Афтæ та уалынджы фæзындис Сослан дæр.
Бахордтой æхсæвæр, суагьтой та сæ фæллад.
Фæрсы та Сосланы Бедзенæджы фырт:
Дæ цуан куыд рауад, мæ хисдæр, абон та?—
«Никуы 'мæ та ницы. Цы у, нæ йæ зонын:
Абон æртыккаг бон тæрхъус дæр нæ федтон.
Дæуæн та куыд рауад, мæ кæсдæр, дæ цуан?»

Нæу хуыздæр мæ цуан дæр. Ницы та амардтон,—
Цыппарыссæдз саджы иу хъуаг æрмæстдæр. —
Ныххуыссыдысты та, уæдæ цы уыдаид.

Сослан фыр мæстæй нæ фынæй кæны.
Катайы бацыдис, райдыдта сагъæстæ:
«Уардзæнис йæ сырдты ацы чысыл лæппу,
æмæ д'зы кæндзæнис мæнæн чысылдæр хай.
Уый бæсты мæ мæлæт хуыздæр мæнæн.
Нарты æхсæнмæ ма куыд рацæуДзынæн?»
Цыппæрæм райсом аходæн бахордтой.
Бедзенæджы фырт уæд дзуры Сосланмæ:
— Рацу ныр, мæ хисдæр, æгъгъæд цуан фæкодтам.
æгъдауыл байуарæм хуыцауы лæвæрттæ.—
Рацыдис Сослан дæр, уæдæ цы гæнæн уыд!
æртæ "мбисы скодта сырды мæрдтæ лæппу.

Кæсгæ дæр нал кодта сырдтæм нæртон Сослан.

Мæстæй ныттар сты йæ къæлæт æрфгуытæ.
Дзуры йæм уæй афтæ; Бедзенæджы фырт:
Сие дæ хисдæрæггаг, дæхи барæвзарæй!—
Сослан фæрухс кодта йæ къæлæт æрфгуытæ,
Систа æртæ хайæ сæ барæвзаргæдæр.
Сие ныр æмбалы хай,—дзуры та лæппу.
Систа дыккаг хай дæр Сослан зæрдæрухсæй.
Уый та мæ хай фæуæд,—загьта чысыл лæппу.
Сырды мæрдтæ дын, йе'ккойы акодта,
«Хæрзбон, Сослан!» загьта æмæ фæраст.
Сослан йæ фæдыл кæсгæйæ баззадис. »

Дистæ йыл кæны, хъуыдыты бацæуы:
«æз бирæ фæхаттæн, федтон тыхджын лæгтæ;
Фæлæ дзы куы нæ уый амæй хъаруджындæр,
Уæд цавæр уыдзæнис, цы бæстаг уыдзæнис?»
Сурынтæ райдайы фæсте лæппуйы.
Бæхы къæхты хъæрмæ лæппу куы фæкæсы,
Сосланы ауыны йæ фæдыл уайгæйæ,
Сосланы ауыны — йæ бæх ныууромы.
—      Цы ма дæ ферох ис, зæгъ, мæ хорз хисдæр? —
Афтæ куы бафæрсы нарты Сосланы.
«Иумæ фæцуан кодтам æртæ боны дæргъы,
Иумæ фæцардыстæм æфсымæрты хуызæн.
Нарт мæ куы бафæрсой, уæд дæ куыд рахонон?
Дæ ном дын нæ зонын. Дæхи мын бацамон».
Афтæ йын куы зæгьы Бедзенæджы фырт:
Мæхи куыд рахонон,—ном мын нæма ис.
Бафарстон мæ   фыды: «Ном мыл цæуылнæ ис?»
Мæ фыд Бедзенæг мын ахæм дзуапп радта:
Цалынмæ дыл ном нарт Сослан сæвæра,
Уæдмæ дын нæй, мæ хур, ном æвæрæн.—
æхсызгон куыд нæ уыд уый нарты Сосланæн!
Загьта, пин кæнгæйæ, Бедаенæджы фыртæн:
«Уæдæ, дæ фыды 'рдхорд нарты Сослан æз дæн,—
æмæ дæ ном фæуæд абонæй фæстæмæ
«Бедзенæджы фырт чысыл Арæхдзау».
Уый фæстæ алчи дæр фæцыд йæ хæдзармæ.
Уæд афтæ куы зæгьы Арæхдзау йæ фыдæн:
—      Нарты кой фæкæнынц æдзухдæр адæм,
æмæ мын нартмæ æнæ цæугæ, нæй.
Уæд афтæ куы зæгьы Бедзенæг йæ фыртæн:
«Уæ, дæ рын бахæра уастæн, дæ зæронд фыд,—
Балцы цæуынхъом мын искуы куы фæуаис,
Хуызццæр' ма цы хъæуид дæ фыд Бедзенæджы?
Кæм дæ æрфæндыди, уым цу дæ фæндагыл.
Хуыздæр дæм чи кæсы мæ бæхрæгьæутты 'хсæн,
æрцахс дзы уыцы бæх æмæ фæндараст у».
Лæппу æвзаргæ бæх æрласы рæгъауæй,
Саргь ыл бавæры, нартмæ ацæуы.
Къулбадæджы ус ыл фембæлы хъæугæрон,
Фембæлы -æмæ зæгьы Арæхдзауæн:
«Дæ фæндаг раст, мæ хур, Бедзенæджы лæппу!» —
Зæрдырай æрба у! Фæ у хæрзæмбæлæг! —
«Кæцырдæм балц кæныс, мæ зæрдæйы лæууæн?»
—      Цæуын нæртон бæстæм, цæуын бæрæггæнæг.—
«æмæ цæй хуызæн у уый дæ бæх, мæ къона?
Нартæн сæ фийæутты бæхтæ хуыздæр куы сты,
Ахæм бæхтыл хæссынц кæрдзын сæхицæн.
æркæ>с-ма кæннæуæд, дæ кард цы хуызæн у?
Нарты æфсинтæм ис дæ карды хуызæттæ,
Дæ карды хуызæттæ цыхт кæрдынæн дарынц.
На уæд цы хуызæн у, фен-ма, дæ хъæргæнаг?
Фийæутты уадындзтæ уымæй хуыздæр куы сты.
Нæ дæ Бедзенæгæн йæхи тугæй æвзæрд,
Кæмдæр дæ ссардта хæмпæлты æхсæн.
æлдар-Бедзенæгæн йæхи фырт куы уаис,
Уæд дын, буц кæй дары, уыцы бæх раттаид.
йæ бæх у асткъахыг æмæ цыппархъусыг,
Цæуынмондапæй æрттигътæ куы хæры.
Уыцы бæх раттын дын йæ цæст нæ бауарзта.
æмбисонд куы сты йæ кард, йæ хъæргæнаг,
Рагæй хæст мондагæй уыдон цъæх арт уадзынц.
йæхи фырт куы уаис — уыдон дын раттаид».
Ницыуал сдзырдта сæрæнгуырд Арæхдзау.
Фæстæмæ раздæхтис æнкъардæй сæхимæ.
Фæрсы уæд йæ фырты дисгæнгæ Бедзенæг:
«Цæмæн ма раздæхтæ фæндагæй фæстæмæ?»
— Дæ фырт нæ дæн,—зæгъы йæ фыдæн Арæхдзау.—
æз дæ фырт куы уаин, фыдау мæ куы уарзис,
Уæд ахæм хуызы мæн балцы не 'рвитис!
Уæд, цæуынмондагæй æрттигътæ чи хæры,
Дæ уыцы бæх раттис балцы дæ фыртæн.
Уæд, хæцын мондагæй цъæх арт чи уадзы,
Уыцы хотыхтæ раттаис дæ фыртæн. —
Афтæ йæм куы дзуры Бедзенæг йæ фыртмæ:
«Дæ рынтæ бахæрон, цæуыл мæсты кæныс?
Барæгæн куы сбæззис ды искуы мæ бæхæн,
Мæ гæрзтæ дарынхъом ды искуы куы суаис,
Уæд уымæй хуыздæр ма æз цы бацагурин?
Мæ бæх дæ мийаг куы ахæсса искуыдæм,
Йе дæ куы аппара, исты дыл куы   'рцæуа!
Гыццыл дæ нырма, нæ сарæхощзынæ
Мæ уадсур бæхимæ, Мæ хотыхтимæ». —
Ууыл цы мæт кæныс,—зæгьы йын Арæхдзау,—
Фæлтау мын бацамон — кæм ис дæ хорз бæх? —
Акодта йæ фырты ныккæндмæ Бедзенæг.
Ныккæнды уыдысты йæ хъал бæх, йæ гæрзтæ.
Ныккæндмæ цæуæныл фæлдæхт уыд æстыр къæй.
Дыууæ цæды галтæ кæй нæ ластой, ахæм.
Йæ къахы фындзæй йæ акъуырдта Арæхдзау,—
Кæдæмдæр фæтахтис пакъуыйау æстыр къæй.
Ныккæндæй раласта Бедзенæджы бæхы,
Хъара-денджызы йæ найынтæ райдыдта,
Найынтæ райдыдта уæд хъара сапонæй,
æмæ бæх фестадй цæппузыры хуызæн,
Пылыстæг цæппузыр куыд уа, раст афтæ.
æрбаста йæ гæрзтæ, абадтис йæ бæхыл
æмæ нарты бæстæм рарасти балцы.
Нарт сæ дзаггарзыл æмбырд кæнынц æмæ
Дзурынц кæрæдзимæ: «Минас та райдайæм!»
Уæд кæсы Уырызмæг дйрдуынæг цæстæй,
Кæсы æмæ дзуры нарты адæммæ:
«Дæлæ нæ быдыры цыдæр фыдбылыз:
Мигъ цæуы йæ фæстæ, хур кæсы йæ разæй,
Тæхынц йæ сæрмæ та сатæг-сау халæттæ.
Ноджы йæ фæстæ та уадзы гутоны хахх».
Кæсынц æм иууылдæр, фæлæ йæ не'взарынц.
Зонынджын Сатана бадтис уæд мæсыджы
æмæ йæм сæрвитынц нарты хæрзæджытæ:
«Акæс, дæ хорзæхæй, дæ) арвы   айдæнæй,
Равзар нын цæуæджы — чи у 'мæ цавæр у».
Йæ арвы айдæнæй акæсы Сатана,
Акæсы æмæ сын афтæ куы зæгъы:
«Цæрынæй-хæрынмæ басастат бирæ æзнæгты,
Гъе ныр уæм æссæуы уæхимæ тыхгæнæ:
Хæрæмигъ кæй хонут — бæхы комы тæф у,
Хурау уæм цы 'рттивы, уый у йæ карды сæр,
Йæ хæцæнгæрзтæ, цæ'ст сæм нæ лæууы —
Калы йæ сæфтджытæй сыджыты къуыбæрттæ —
Уæ сау халæттæ та — гъе уыдон æсты.
Гыццыл лæппу ма у, куьщ зыны, афтæмæй,
Зæхмæ æрхæццæ ис бæхæй йæ карды фындз,—
æмæ йæ гæрды, раст гутоны фæдау.
Ныр кæсут лæмбынæг фурды 'рбахизæнмæ:
Кæд тæнæг агура, уæд дзы тас ницы у.
Кæд цæуа комкоммæ, гъе уæд, у тыхгæнæг.
Тыхтæ уын бакæндзæн. Уæхи дзы хъахъæнут.
Чысыл лæппу кæй у, уымæ йын ма кæсут».
Фурды æрбахызти лæппу комкоммæ.
Мал дæр нæ агуырдгга, тæнæг дæр афтæ.
Тас куыд нæ бацыдис нарты адæмы.
Катайтæ байдыдтой, загьтой Сатанайæн:
«Зонынджын Сатана, курæм дæ неппæт дæр,
Цалынмæ не схæццæ фыдбылызы уазæг —
Бакæн нын уынаффæ, цæмæй дзы фервæзæм».
Уæд, афтæ куы зæгъы зонынджын Сатана:
«Уæ куывдмæ цæугæут ныртæккæ уеппæт дæр,
Алæгатæн се стыр хæдзармæ цæугæут.
Авд рæнхъæй рабадут дзаггарзы алыфарс.
Уырдыг лæууæг та-иу Сосланы скæнут.
Фæвдаггон лæппу нæ баддзæн уæлейæ, —
æрбадын æй кæнут авд рæгъы дымæгмæ.
Рæгъытæ авдæй дæр лæппумæ сидтдзысты.
Нозтæй йæ амарут, æндæр ын мæлæт нæй.
Мачи йæм скæнæд дзæгъæл тызмæг ныхас—
Сыхгай уæ ныккæндзæн, хæрз бын уæ бакæвдзæн.
Йе стыр ныфс йæ бæх у. Афтæ йын бакæнут:
Уырызмæджы Хъулоны хæстмæ срæвдз кæнут,
æндон сасмсей йæ авд хатты байсæрдут:
Стулын æй кæнут авд хатты ссзмисы:
Уыцы хуызæнæй йын иæ срарсмæ баоæгтут
Уазæг лæппуйы бæх иу бæхбæттæныл.
Хащынтæ сисдзысты бæхтæ, мæлæтдзаг хæст —
æзмисы фæрчытæ тондзæн уазæджы бæх,
Уырызмæджы бæх та йын йæ буарæй тондзæн,
æмæ йын йæ фæрстæ фæхуынчъытæ кæндзæн.
Ардæм куы схæццæ уа, уæд æм æз дзурдзынæн:
«Раздæх,— фæндаггон дæ, — фысым дын уыдзынæн».
æрбахондзынæн æй йæ фæллад уадзынмæ,
Р1æ хæринагыл ын хинтæ ныккæндзынæн,
æмæ уæд басæтдзæн йæ зæрдæйы ныфс.
Кæд мæм нæ байхъуса, — хонын нæ бакома, —
Уæд ын йæ размæ рæсугьд фæткъуы бæлас
Февзæрын кæндзынæн рæгъæд дыргътимæ,
Фæткъуытæ згъæлдзысты рæгъæдæй йæ размæ;
Уыдонæй ку'ахæра, уæд йæ ныфс асæтдзæн».
Уалынджы Арæхдзау хъæумæ бахæццæ.
Хъæр кæны мæсыгæй зонынджын Сатана:
«æгас нæм цæуай, Бедзенæджы фырт!
Раздæх нæм мвдæмæ, фысым дын куы дхн».
Дæу хуызæн налæттæм уазæджы нæ цæуын,
Мæ фыд Бедвенæгæй мæнæн уый нæ баззад.—
«Уæд та нæ фæткъуыйæ дæ ком ауазал кæн!»
Кæс-ма дæ фæткъуымæ, налат ус Сатана! —
Афтæ йын куы загьта Бедзенæджы фырт,—
Йæхæдæл ныццæвы йæ ехсæй фæткъуыйы —
Кæдæмдæр фæтахти бæлас гуыргуыргæнгæ.
Нарты стыр хæдзары балæууы Арæхдзау,
Разгъордтой йæ размæ нарты фæсивæд
«æгас цу, Арæхдзау, Бедзенæджы сахъ фырт!
Нæ дардбæсты уазæг, æгас нæм фæцу!»
Иæ бæх ын абастой Хъулоны фарсмæ,
Райстой йын йæ гæрзтæ, уæдæ цы уыдаид,
æмæ сæ фæсивæд рагъæныл ауындзынц,—
Рагъæн кæм уромы уазæджы гæрзтæ!
Уæд дзуры Арæхдзау нарты фæсивæдмæ:
— Рахæссут мæ гæрзтæ, сæ рагъæн — мæхæдæг!—
Райста сæ æмæ сæ йæ уæлæ æрбаста.
Авд рæнхъы дымæгмæ æрбадтис кæсдæрæн,
Сидынц авд рæнхъы дæр Бедзенавджы фыртмæ,
Нуазы   авд сидты дæр, — цас фылдæр баназы,
Уый бæрц та фæвæййы ноджы æвронгдæр,
Уый бæрц йе'гъдæуттæ иннæтæй хуыздæр сты.
Сослан уырдыг лæууыд, нуазæн фæстæмæ
Нæ исы„ Иу нуазæн уазæг нæ ивгъуыйы.
Рæбынæй бадти Хызы фырт Челæхсæртæг,
Сайнæг-æлдар та дзы хисдæрæн уыдис.
Сослан-иу бахаста дзаг нуазæн хисдæртæм,
Фынгæн йæ кæрæттыл къах-къухтыл кафгæйæ,
æртах-иу не 'ртагьди дзаг нуазæны былæй,
Фынгæй-иу не 'рхаудта къæбæры мур дæр,
Афтæ-иу, рог кафгæ, бацыди Сослан.
Уæд   дзуры Сосланмæ Челæхсæртæг:
«Уæ кардзæр нозтæй мын егъаудæр сыкъайы
Иу   нуазæн рахæссут уазæггаг раттынæн».
Ронг ын æрбахастой егъау дзæбидыры.
Раисы Хызы фырт дзæбидыр йæ къухмæ,
Дынджыр галы скуы сисы иннæ къухæй,
Йæхæдæг бадзуры Сосланмæ афтæ:
«Уазæг ис не'хсæн — Бедзенæджы фырт.
Марадз, фæдзур мын æм,   нуазæн æм авæрон».
Фæдзырдтой лæппумæ, уæдæ цы уыдаид.
Цырд фестад Арæхдзау, фынгмæ фæгæпп   кодта,
Иæ уæззау гæрзтæ йæ уæлæ, афтæмæй
Цæхдоны къоппатыл кафгæ бацыдис, —
Куывды бадджытæ йыл куыд нæ фæдис кодтой:
Иу æртах не 'ркалдис цæхдæттæй фынгтæм.
Бацыдис хисдæрмæ. Дзуры йæм
Хызы фырт: «Бирæ фæцазр, мæ хур, дæ фыд
Бедзенæгæн! Гъе ныр айс мæ нуазæн, уазæг дæ æмæ!»
Йæ бынтæй бануæзта Арæхдзау нуазæн.
Уайсахат ахсыдта æскуы дæр, уæд цы!
æмæ йæ бынатмæ кафгæ раздæхти.
æнхъæлдтой иууылдæр, — фæрасыг уыдзæни,
Фæлæ йæ Арæхдзау хъуыды дæр   не'ркодта.
Хъыг куыд нæ уыдаид уый Хызы фыртæн!
æмæ радзырдта мæсты хъæлæсæй:
«Рьæ, куыдзы хъæвдын, дæ кæфы смаг калгæ
Ныр цæмæ ссыдтæ нарты стыр куывдмæ?»
Уæд Хызы фыртмæ Арæхдзау бадзуры:
— æз æцæг куыдзæй гуырд — абон майрæмбон,
Иннæ майрæмбон æз ацы уынгтæ
Куы нæ фестын кæнон бæхы фаджысы бын! —
Мæстджынæй сыстади бадтæй Арæхдзау,
Бацыдис йæ бæхмæ æмæ йæм æркасти:
Бæргæ фæуæлахиз йæ бæх Хъулоныл,
Фæлæ йæ Хъулон дæр тыхджын бахсыдта,
Уæлдай хъыг уый уыдис Бедзенæджы фыртæн:
Бабадтис йæ бæхыл, сæхимæ арасти.
Уæд куы бацæуы Хызы фырт катайы:
«Хуыцау мæ куы федта, мæхи æрбайсæфтон —
Мæхи дзæбæх лæгæй нæ фæхæсджын кодтон!
Чи мын æй раздахйД уыцы лæппуйы,
Уымæн æетыр лæвар ракæнин ацы бон».
Сослан æм бадзуры уæд Хызы фыртмæ:
«æз дын æй раздахин, фæлæ мæнгард лæг дæ,
æууæнк дыл рагæй нæй, дæ дзырд фæсайдзынæ».
«Хуыцау, зæхх — ме'вдисæн, — дзуры Хызы фырт,—
Цы хорздзинад зæгъай, уый дын раттдзынæн».
Хызы фыртæн уыди диссаджы рæсугьд чызг,
Бедуха, зæгъгæ, æмæ нæртон Сослан
Уæд Хызы фыртæн афтæ куы зæгъы:
«Уæдæ мын ратт дæ чызг Бедуха-рæсугьды,
æмæ дын раздахон Бедзенæджы фырты».
«Бафидауын мæ кæн ды Арæхдзауимæ,
æмæ дæ ныхасыл дыууæ нал зæгьын».
Хъандзалсæфтæг бæхыл уаад Сослан абадти,
Сурынтæ райдайы Бедзенæджы фырты,
Куы йæм бахæстæг, уæд хъуыды байдайы:
«Фæсте бацæуин, — фæдйсон мæ хондзæн,
Разæй бацæуин, — разбадæг мæ хондзæн.
Цы-фæнды уа, уæддæр йæ фæрсты бацæуон».
Хъандзалсæфтæг бæхы тынгдæр фæцагайдта,
Йæ фæрсты бацыди æмæ йæм дзуры:
«Курын дæ, Арæхдзау, тæргайæ ма ацу,
Маст дæ кæй бауагьтой, тæргай кæй ралыгътæ,
Уый тыххæй адæм сысты æттæг-мидæг».
— Хуыцау уæ кæрæдзийы цæгъдеег фæкæнæд! —
Афтæ йæм дзуры хъæбатыр Арæхдзау.
«Цæй, нырма лæппу у, зæрдæлхæнæнтæй йын
Зæрдæ сæвæрон, æмæ кæд афтæмæй
Истæмæ бабæллид», зæгъы йæхи нымæр
Нарты Сослан, æмæ лæппумæ дзуры:
«Раз'дæх наем фæстæмæ æмæ дын —хорз лæвар!»
Цавæр у дæ лæвар? — фæрсы йæ   Арæхдзау.
«Балæвар дын кæнин мæ хъандзалсæфтæг бæх».
Цы миниуæг ис уагæры дæ бæхмæ? —
«Хурыскæсæнæй йын хурныгуылæнмæ
Цæстфæныкъуылдæй фылдæры цыд нæу».
Гъе, уæууæй, Сослан, уый диссаг кæмæ кæсы!
Ахæм бæхтыл-иу мах кæрæдзимæ
Куы фæцæуæм æрмæст къуымæл нуазынмæ.—
«Уæд та дын лæварæн раттдзынæн мæ кард».
Цы хорз миниуæг ис уæд дæ кардмæ та?—
«Цæуыл æй рауадзай— хъæдæй уа, дурæй уа,
Цыргьдæр кæны, фæлæ къуымых нæ фæуыдзæн».
Гъе, уæууæй, Сослан, уый диссаг кæмæ кæсы!
Махæн не 'фсинтæм цыхт лыг кæнынæн
Ахæм кæрдтæ вæййы сæ рæттыл ауыгъдæй. —
«Ис ма мæм иу лæвар». —Уый та дын цавæр у?—
«Уый та у карды сæр — мæнæ мæ хъуымбылæг».
Цы хорз миниуæг ис уыцы хгьуымбылæгмæ? —
«Сау мæйдар æхсæв хурау рухс кæны».
Уый та цы диссаг у! Гъе уæууæй, Сослан,
Ды нæртон лæг нæ дæ, уыдонæй чи зæгъы
Диссæгтæ сты, зæгъгæ. Махæн нæ чындзытæ
Мæйдар æхсæвы раст гъе ахæмтæ
Куы бакæнынц, мæ хур, сæ къæртаты былтыл
Изæрдалынгты фыстæ дуцгæйæ!—
Дзуры Арæхдзау нарты Сосланмæ.
Цы ма загътаид Сослан Арæхдзауæн,
æмæ йын йæ хъуыддаг раргом кодта:
«Уæдæ мын Хызы фырт дæу раздахæггаг
Дæтты йæ иунæг чызг Бедуха-рæсугъды».
—Афонмæ дæр мын уый загътаис, Сослан!—
Загъта Арæхдзау, æмæ раздæхти.
— Дæ хорз хæзнатæ дын афтæ кæй фаудтон,
Курын дæ, Сослан, хъыг дæм ма фæкæсæд, —
Зæгъы Арæхдзау, æмæ сæ дыууæ дæр
Нарты хъæумæ уæд куы рараст вæййынц.
Амбæлд сыл фæндагыл Уæзы фырт Дзех дæр.
«Мæ фыдыстæн æз дæр нал фæцæудзынæн
Сымахæй ничердæм», загъта Дзех æмæ
Афтæ æртæйæ сæ фæндаг дардтой.
Уый куы базыдта мæнгард Хызы фырт,
Уæд йæ ард фæсайдта, — акодта йæ чызджы,
æмæ Айнæджы фидармæ ссыди.