logo

М О Я    О С Е Т И Я



БАТРАДЗ НАРТЫ ГУЫППЫРСАРТЫ КУЫД ФЕРВÆЗЫН КОДТА


Уæд та, дын, иу хатт нарты гуыппырсартæ —
Урсзачъе Уырызмæг, болатрихи Хæмыц
æмæ ноджы Сослан, сусдурæй гуырд
Сослан, Араст сты иумæ дард ранмæ цуаны.
Бирæ фæцыдысты, бирæ фæхаттысты,
Æмæ, зæгъы, сырд цæстæй дæр нæ федтой.
Тыхсын райдыдггой нарты гуыппырсартæ —
Тынг хъуаг сысты хæлцæй, дарæсæй, —
Æмæ сфæнд кодтой фæстæмæ раздæхын.
Цæуынц, æмæ сыл тар хъæды кæрон
Иу урс саг фембæлди, иу урс саг, зæгъы.
Нартæн сæ фæндаг разæргæвст æркодта
Диссаджы урс саг, æмæ, дын, фæлидзы.
Сæ номдзыд хотыхтæ фелвæстой нарт'адæм,
æмæ йæ, афтæмæй, сурынтæ райдыдтой.
æхстбæрцмæ æрлæууы саг нартмæ иу цъусдуг,
Стæй та байдайы лидзынтæ дарддæр.
Нарт дæр æй сурынц, уæдæ цы уыдаид!
Басайдта сæ урс саг авд хохы фæстæмæ,
Æмæ уым æвиппайд цыдæр æрбаци.
Бон йæ бартæ суагъта, æмæ сæнт-сау æхсæв
Йæ сæнт-сау къабæзтæ зæххыл æрытыдта.
Нарт æххормагæй тыхсын байдыдтой.
Сæхимæ цæуой —æмæ байрæджы ис,
Уым лæууой —- æмæ цы хос скæндзысты,
Цы хос сæхицæн æхсæвæрæн, зæгъы!
Уæд кæсынц æмæ иу ранæй рухс кæлы.
Сарæзтой сæхи нарт уыцы рухсмæ
Æмæ йæм цæуынц, цæуынц, уæдæ цы!
Бахæццæ, дын, сты иу ран иу мæсыгмæ —
Мæсыг та амад уыд сыгъдæг дойнаг дурæй —
Æмæ бахъæр кодтой дуарæй мидæмæ.
Уыцы мæсыджы та кæд цард авд уæйыджы,
Авд сау æфсымæры, амæй-ай дынджырдæр.
Тынг бацин кодтой авд сау уæйыджы,
Хæххон дзиглотæ нæм мæнæ сæхи къахæй
Æрцыдысты, зæгтьгæ, — хуыцау нын радта!
Мидæмæ бахуыдтой нарты гуыппырсарты,
Артмæ сæ хæстæг рабадын кодтой
æмæ сæ цæстытæ кæрæдзимæ ныкъулынц.
æртæ дзы бавнæлдта уæхстытæ кæнынмæ,
Иннæ цыппар та артыл архайынц.
Нарты гуыппырсартæ хъуыддаг бамбæрстой.
æмæ фæтарстысты, уæдæ цы уыдаид!
Уæд Хæмыц дзуры уæйгуыты хисдæрмæ:
— Не сæфт кæй æрцыд, уый ныр базыдтам,
Фæлæ ма нын уæддæр зарыны бар раттут —
Нарт кæддæриддæр сæ мæлæты афон
Заргæ фæкæнынц, заргæ, уæйгуытæ!—
Уæйгуытæ хъæрæй ныххудтысты иумæ;
йаргæ ут, заргæ, хæххон дзиглотæ,
Уæддæр уæ ныртæккæ хæргæ кæндзыстæм!»
Нарт сæ тых, сæ бонæй ныззарыдысты,
æмæ сын сæ зарæг фехъуыста уæларвмæ
Нарты Хæмыцы фырт болатриу Батрадз.
Уыцы иу зыввытт ракодта йæхи;
Хохыл сæмбæлди; йе 'ндоны зæлангæй
Ныййазæлыдысты хæхтæ 'мæ быдыртæ.
Батрадз кæй фæзынди, уый нарт бамбæрстой,
æмæ, дын, æмхуызон, хъæрæй ныххудтысты.
«Худут уал, худут, хæххон дзиглотæ!»
Зæгъгæ, сæм дзурынц æдылы уæйгуытæ.
Гъа, ныр, зæгъгæ, нарты уæхстытыл бакæнæм
Куыд загьтой иууылдæр хинымæр уæйгуытæ,
Афтæ сæ мæсыгæн йæ фарс æрбакалди
æмæ Хæмыцы фырт æрбасæррæтт ласта.
Болат тымбыл къухæй ралæууыд уæйгуытыл.
Кæй дзы нырриуыгъы, уый йæ къах атилы,
æндæр хъыпп скæнын нал бафæразы,
æмæ афтæмæй йæ уд фелвасы.
Бын цагъд сын ныккодта, сухы, цагъд, уæйгуытæн;
Ракодта Уырызмæг, Хæмыц æмæ Сосланы,
Дуне сырдтæ сын ныццагъта фæндагыл
æмæ сæ цинимæ рарвыста Нартмæ.
Йæхæдæг фæстæмæ уæларвмæ сфардæг ис
æмæ та уым йæхи бааууон кодта.

 Нарты кадджытæ — ирон адæмы культурон хæзна
 Ацæмæз æмæ Насран– Æлдар
 Ацæмæз æмæ Агуындæ-рæсугъд
 Сырдоны райгуырд
 Нарты Балц
 Фæндыр куыд фæзынд
 Сырдон Нарты куыд асайдта
 Сырдон Уæйгуыты куыд фæсайдта
 Сырдон йæ мæрдтæн хист куыд кодта
 Дæ тын дæ къух ссардта
 Сырдоны Тохъылы æргæвст
 Сырдоны  мард
 Æхсар æмæ Æхсæртæджы райгуырд
 Нарты Фæткъуы
 Дзерассæ-рæсугъд
 Æхсар æмæ Æхсæртæджы мæлæт
 Уырызмæг æмæ Хæмыцы райгуырд
 Уырызмæг æмæ  Хæмыц Уæрхæджы куыд  ссардтой
 Сатанайы райгуырд
 Сатана  Уырызмæджы ус куыд сси
 Уырызмæг Сатанайы йæ цæгатмæ куыд æрвыста
 Уырызмæджы æнæном лæппу
 Уырызмæг æмæ Сохъыр Уæйыг
 Уырызмæджы фæстаг балц
 Бæгæны  куыд  фæзынди
 Сосланы райгуырд æмæ  байсæрын
 Дауджыты   лæвæрттæ   Сосланæн
 Сослан – Тыхагур
 Сырдон Сосланимæ цæмæн фезнаг ис
 Сослан Бедухайы куыд æрхаста
 Сослан Сатанайы зындоны цадæй куыд фервæзын кодта
 Сослан Косеры куыд ракуырдта
 Сослан мæрдты бæсты
 Сосланы мæлæт
 Хæмыц ус куыд ракуырдта
 Батрадзы райгуырд
 Батрадзы денджызæй  куыд расайдтой
 Батрадзы  хъæзтытæ  сывæллонæй
 Хæмыцы  фырт  Батрадз  æмæ Деденæджы  фырт  Арæхдзау
 Нарты Батрадз æмæ Хъулонзачъе Уæйыг
 Батрадз йæхи куыд байсæрын кодта
 Батрадз  Уырызмæджы  куыд фервæзын кодта
 Батрадз æмæ Тыхы Фырт Мукар
 Батрадз æмæ Сохъыр Уæйыг Æфсæроны фырт Алæф
 Батрадз æмæ Сохъыр   Уæйыг Æфсæрон
 Батрадз Нарты Гуыппырсарты куыд фервæзын кодта
 Батрадз Сосланы куыд фервæзын кодта
 Батрадз æмæ æлдар
 Батрадз æмæ нарты Уацамонгæ
 Нарты симд
 Батрадз Нарты Дзуары куыд фæнадта
 Нарты æмбырд
 Хæмыцы мæлæт
 Батрадз  йæ  фыды туг куыд райста
 Батрадзы мæлæт
 Нарты  Сау Рувасдзарм
 Æхсæртæггаты æмæ Борæты хæст
 Нарт æмæ Уæйыджы стæг
 Айсана
 Сатанайы лæппу
 Уæрхтæнæджы фырт  Нæртон  Сыбæлц
 Бедзенæджы фырт чысыл Арæхдзау
 Сæууай
 Уастырджи æмæ Нæртон æнæфындз Мæргъуыдз
 Нарты сæфт
 Дзырдуат

Нартские сказания на русском языке