М О Я    О С Е Т И Я

УÆРХТÆНÆДЖЫ ФЫРТ  НÆРТОН  СЫБÆЛЦ

Нарты 'хсæн фæцарди йæ зæронды бонтæм
Æмæ ус не 'рхаста нарты Уæрхтæнæг;
Нæ равзæрд йæ номыл бындар-байзæттаг.
Уæд нарты фæсивæд ныууынаффæ кæнынц:
«Уæрхтæнæгæн нæй байзæттаг йæ фæстæ
Æмæ йын ракурæм ус зæрондæй дæр;
Куы нæ разы кæна, коммæ куы нæ кæса,
Уæд æй амарæм æхсæны, дуртæй».
Минæвæрттæ йæм барвыстой зæрондмæ,
Æмæ йын загътой афтæ Уæрхтæнæгæн:
«Нæ хисдæр Уæрхтæнæг, нарты 'хсæн фæцардтæ
Кæд æмæ радимæ дæ зæронды бонтæм,
Фæлæ ус не'рхастай, фæдон дын нæ рацыд.
Ныр цæмæй дæ фæстæ байзæттаг рацæуа,
Уый тыххæй сылыстæг бацагур дæхицæн,
Сæ коммæ бакæс нарты фæсивæдæн».
Цы ма сын загьтаид? Сразы ис Уæрхтæнæг,
Æмæ афтæ зæгъы нарты минæвæрттæн:
«Рæвдзæй мæм æрцæут иннæ майрæмбсны—
Уæд уын æз зæгьдзынæн, кæдæм хъæудзæни
Усгур фæцæуын, о, нарты фæсивæд!»
Иннæ майрæмбоны æмхуызон ифтонгæн
Иууыл æрцыдысты нарты фæсивæд.
Къордтæ-къордтæ сæ фæкодта Уæрхтæнæг:
Хицæн къорд фæкæны фæндырдзæгъдджыты,
Хицæн къорд фæкæны дæсны кафджыты дæр,
Бæхыл хъазджыты дæр хицæнæй æвзары,
Хицæн къорд фæкæны дæсны зарджыты дæр,
æмæ сæ рæвдз кæны балцы цæуын æввонг.
Усгур фæраст сты, уæдæ цы уыдаид;
Сæ бæхты къæхты бын зæхх рызт æмризæджы,
Сæ фæндыры цагъд хъуыстис æппæт нартыл,
Сæ зардæй хæхтæ 'мæ быдыртæ арыдтой.
Авд æттæгуæлæйы сæрæй, дын, ракæсы,
Хæмыцы рæсугъд чызг сæ цагъдмæ, сæ зардмæ;
Уымæй размæ дæр ма зыдта Уæрхтæнæг
Хæмыцы рæсугъды; фæлæ ныр куы ауыны
Нарты болатрихи Хæмыцы буц чызджы,
Уæд афтæ бадзуры нарты фæсивæдмæ:
«'Рбаздахут уæ бæхтæ Хæмыцы хæдзармæ!»
Цы гæнæн ма уыдис нарты чындзхæсджытæн!
Сæ бæхтæ баздæхтой Хæмыцы хæдзармæ.
Фынгтыл фæбадтысты уыцы ран, дзаг фынгтыл,
Фæминас дзы код той; зарынæй, кафынæй
Хъуаг нæ баззадысты Уæрхтæнæджы адæм,
Стæй уæд рахастой усæн Уæрхтæнæгæн
Хæмыцы буц чызджы, уæдæ цы уыдаид.
Цас фæцардаиккой Хæмыцы чызг æмæ
Зæронд Уæрхтæнæг — чи зоны, фæлæ сын
Уалынмæ райгуырди, иуафон, лæппу.
Лæппуйыл сæвæрдтой ном Сыбæлц, зæгьгæ.
æхсæвы райгуырди Уæрхтæнæджы лæппу,
Райсомы куы сбои ис æмæ Хур куы 'рбакаст,
Уæд кæсы рудзынгæй Сыбæлцмæ Хур æмæ
Сыбæлцы цæстытыл йæ тынтæ хъазынц —
Сыбæлцæн йæ цæсгом ныррухс æгасæй.
Уый дын, куы ауыдта нарты Уæрхтæнæг,
Уæд бахудт мидбылты æмæ йæ ус фæрсы:
«Афтæ зæрдæбынæй цæуыл худыс, нæ лæг?»
Уæд ын Уæрхтæнæг радта ахæм дзуапп:
«æз ма тæрегæ. кодтон хъуыддаг не суæвынæй,
Фæлæ ныр хорз рауад, тæссаг дзы ницы ис.
Дысон æмбисæхсæв Хурæн дæр чызг райгуырд,
æмæ ныр рудзынгæй Сыбæлцмæ бакасти,
Лæппуйы бауарзта — гъе ууыл ныххудтæн».
Сыбæлц фæхъомыл ис, æмæ уæд райдыдта
Хуры хъæуы лæппутимæ сабийы хъæзтытæ.
Иу хатт æй аскъæфтой, «мæнæ нæ сиахс», зæгьгæ,
Хуры хъæуы лæппутæ, æмæ, йæ бахуыдтой
Хуры рухс хæдаармæ. Уым Хуры чызгимæ —
Адæдзæ-рæсугъдимæ кæрæдзи базыдтой.
Хур радта йæ чызджы нæртон гуырд Сыбæлцæн.
Нарты Сыбæлц æмæ Хуры чызг Адæдзæ
Цæй бæрц фæцардысты, чи зоны, — уæд Сыбæлц
æнкъард кæнын систа æмæ уæд Адæдзæ
Бафæрсы йæ мойы: «Цæуыл æнкъард кæные,
Цы маст дæ бацыди, уый мын уæддæр зæгъ?»
Ахæм дзуапп куы радты Сыбæлц уæд йæ усæн:
—Ам мæ цард æвзæр нæу, ницы дзы хъаст кæнын,
Фæлæ мæ мад æмæ мæ фыд зæххыл цæрынц,
Мæ зæрдыл æрлæууынц; нæхимæ мæ 'рфæндыд.—
«Уæдæ хуыздæр кæсы мæнмæ дæр дæ фæндон.

Хъæздыг цæгатæй — мæгуыр хæдзар хуыздæр, æмæ дæ кавд фæнды, уæд цом дæ бæстæмæ,

Дæ фыды хæдзармæ», загьта Адæдзæ.
Нарты Сыбæлц æмæ Хуры чызг Адæдзæ Сæхимæ цæуынвæнд æскодтой, уæдæ цы!

Уæд афтæ куы зæгъы йæ фыдæн Адæдзæ: «Мæ зæронд хицауæн цы лæвар фæхæссон?»

«Мæнæ йын ацы згьæр ахæсс. Хуыздæр лæвар Никуы ссардзынæ!» æмæ йæм радты згьæр. Згьæр та ахæм уыд, æмæ йе 'фцæгготæй Заргæ куы кодта, йæ тæрттæй'—хъырнгæ, Йæ дыстæй æмдзæгъд, фæччитæй — кафгæ.
Нарты Сыбæлц æмæ Хуры чызг Адæдзæ Се згъæр куы рахæссынц æмæ куы рацæуынц Зæронд Уæрхтæнæджы хæдзармæ, Нартмæ, æмæ чындзæхсæвтæ фæкæнынц, уæдæ цы! Цæрынтæ байдыдтой иумæ сæ хæдзары Нарты Сыбæлц æмæ Хуры чызг Адæдзæ.
Цас фæцардаиккой—чи зоны, фæлæ, дын, Афæдз балцы ацыд иу афон Сыбæлц. Уæд нарты Уæрхтæнæг згъæр скæны йæ уæлæ — Йæ чындзы лæвар, Ныхасмæ рацæуы; Згъæр йе 'фцæгготæй зарынтæ байдайы, Фæхъырны йæ тæрттæй, дыстæй — æмдзæгъд кæны, Кдфы йæ фæччитæй; æмæ уæд райдайынц Нарт æмбырд кæнын зæронд Уæрхтæнæгыл, Диссагмæ кæсæгау згъæрмæ кæсынмæ.
Уæд иу хатт куы кæсынц Соппары 'ртæ фырты Уалыппы бæрзондæй нарты Ныхасмæ:

Нарты стыр Ныхасы бады иу зæронд лæг, Йæ диссаджы згъæр йæ уæлæ, афтæмæй. «Цæй диссаджы згъæр ис æвзæр Уæрхтæнæгыл! Цомут-ма, æмæ йын байсæм уыцы згьæр, æмæ йын рауадзæм йе рагъæй гæрзытæ!» Афтæ ныффæнд кæнынц Соппары фырттæ.
Нартмæ æрцыдысты Соппары 'ртæ фырты, йæ диссаджы згьæр байстой Уæрхтæнæгæн æмæ йын йе рагьæй гæрзытæ рауагътой, Сæхæдæг хъæлдзæгæй æмæ сæрыстырæй Сæ фыды хæдзармæ уайтагъд сфардæг æсты. Уæрхтæнæг, мæгуыр, бацыд гуыбыр-гуыбыр æмæ ныттымбыл йæ уаты иу къуымы.
Рацыди иу афæдз, уæдæ цы уыдаид, Уæдмæ æрбахаста йæ бæх Сыбæлцы дæр. æхсæвы 'рбахæццæ Уæрхтæнæджы фырт Сыбæлц, Уаты дуар бахоста йæ усмæ æмæ йæм Йæ ус Адæдзæ уæд афтæ радзырдта: «æз дæуæн нæ дуар нæ байгом кæндзынæн, Цалынмæ мын радтай нæртон лæджы дзырд, Цы дын зæгъон, уый кæй бакæндзынæ, ууыл». — Дæттын дын нæртон дзырд, фæлæ тагьд бакæн дуар, Науæд мæлгæ кæнын! — зæгъгæ йæм бадзырдта. Адæдзæ-рæсугъд дуар фегом кодта æмæ Сыбæлц уæд фæмидæгдуар ис.
Сыбæлц йæ дзауматæ тагьдгæнгæ раласта — Фæттæ йæ фæрстæй астæрдмæ 'ркалдысты, Уæд дзуры йæ усмæ: «Мæлын дын мæ фæрстæй». Адæдзæ-рæсугъд уайтагъд фæгæпп кодта, Абырыд Сыбæлцæн йæ цармæй фыды 'хсæн æмæ йын раппæрста уырдыгæй йæ фæттæ, Адзæбæх æсты уайтагъд йæ цæфтæ.