logo

М О Я    О С Е Т И Я



СЫРДОН ЙÆ МÆРДТÆН ХИСТ КУЫД КОДТА


 

Нарты адæмæй иу дæр, иннæ дæр
Дзырдта Сырдонæн: «Дæ мæрдтæн хист скæн,
Кæннод æнхъæлцау сты иннæты мæрдтæм;
æмæ цæмæн кæныс дæхи тæригъæдджын
Мæрдты æгъдауæй? Фидис ын кодтой:
«Дæуау исчи йæ мард æгадæй уадзы?»
Уыцы ныхæстæ цæй фæдыл уыдысты,
Уый гæды Сырдон дзæбæх æмбæрста:
Адæмы фæндыди мæгуыр Сырдонæн
Цæмæй йæ иунæг хъуг бахордтаиккой.
Иу къорд рæстæджы Сырдон ныхъуси,
Стæй æрæджиау зæгъы уæд иартæн:
— Уæ, нарт, мæ мæрдтæн цæмæй схист кæнон,
Куы ницы мæм ис, уый хорз куы зонут! —
«æрæмбырд кæн, Сырдон, дæ хæстæджыты,
æмæ дæ лымæнты—фæкæсдзысты дæм,—
Уæддæр дæ мæрдты æнæ хист ма ныууадз!»
Марды кæндæн, зæгъы, цыдæриддæр æмбæлд
Хæрд æмæ нозтæй, уый уæлдайджынтæй
æрæмбырд кодта Гæтæджы фырт Сырдон
Суг дæр æрласта, цас æй хъуыд, уыйас.
æстыр дыхъусыг уæларт бавæрдта,
æмæ байдыдта бæгæны 'хсидын.
Сырдон æрхуыдта бæгæныфыцæгæн            |
æдылыдæры. Кæд дыхъусыгæн
Зад хъуыди ссæдз мæрты, уæд дзы Гæтæджы фырт —
Гæды Сырдон та-иу иунæг мæрт ныккодта;
Афтæмæй къорд боны бæгæны фехсыста.
Кæрдзынгæнджытæн дæр æрхуыдта Сырдон
æдылыдæртæ чи уыдис, уыдон,
æмæ сын цалдæр дзулы ракæнын кодта.
Сырдон хисты бон бавдæлдис æмæ
Бæгæныгæнджыты, кæрдзынгæнджыты
æмæ дыууæ æдылы уырдыгстæджы
æрæмбырд   кодта æмæ сын загьта:
— Сымах, мæ хуртæ, фыдæбон кæндзыстут,
Раздæр уæ исты ахæрын хъæуы,
Кæннод баззайдзыстут æнæ хæрд, æнæ нуæзт.—
æрбаргæвдын кодта иу-дыууæ карчы
æмæ сын уыдон авæрдта сæ разы.
Фæкаст сæм рагацау нуазинагæй дæр,
Стæй сæ бафтыдта бæгæны кæныныл.
Уалынмæ адæммæ фервыста хонджытæ,
Уырдыгстджыты та быцæуыл бафтыдта:
Цы раздæр равзæрд: айк æви карк?»
Уырдыгстджытæн быцæу бацайдагь.
Сæ иу фæзæгъы: «Раздæр айк сæвзæрдис».
Иннæ фæзæгьы: «Карк раздæр сæвзæрд».
Загъдмæ сын асайдта æмæ райдыдтой
Сæ кæрæдзийы схуыстытæ кæнын.
Сыр дон сын йæхи иргъæвæг акодта,
æмæ йын, цыма, æнæбары уыд,
Уыйау рафæлдæхта бæгæныйы цæхкæртæ
æмæ уый фæстæ æрдиаг райдыдта;
Лæуджытимæ, дын, хыл кæнын сисы:
— Бабын мæ кодтат! — Нарты адæммæ
Хонджытæ фервыстон æмæ мын сымах та
Ме стыр цæхкæртæ куы рафæлдæхтат,
Уæд ма мæ цæсгом нартмæ куыд равдисон!—
Семæ хъаугъайыл куыд æсбæндæн ис,
Афтæ æрбацыдис иу къорд хисдæры,
æмæ гæды Сырдон сæ размæ рауади,
Сæ размæ рауадис æмæ сын дзуры:
— Мæ уырдыгстджытæ фæбыцæу æсты,
Иутæ дзы загътой: «Айк раздæр равзæрдис».
Иннæтæ загътой: «Нæ, карк раздæр уыд»,
æмæ сын афтæмæй хыл бацайдагъ ис,
Рафæлдæхтой мын мæ бæгæнытæ.—
Чи 'рцыдис, уыдон уыцы ныхæстæм
Сæ кæрæдзимæ бакæстытæ кодтой
æмæ сæ хæдзæрттæм фæфардæг æсты.
æрцæуинаг хистмæ чи уыд, уыдон дæр
Базыдтой æмæ нал æрцыдысты.
Сырдон хисты 'фсон цы 'рæмбырд кодта,
Уыдон йæхицæн баззадысты.

 Нарты кадджытæ — ирон адæмы культурон хæзна
 Ацæмæз æмæ Насран– Æлдар
 Ацæмæз æмæ Агуындæ-рæсугъд
 Сырдоны райгуырд
 Нарты Балц
 Фæндыр куыд фæзынд
 Сырдон Нарты куыд асайдта
 Сырдон Уæйгуыты куыд фæсайдта
 Сырдон йæ мæрдтæн хист куыд кодта
 Дæ тын дæ къух ссардта
 Сырдоны Тохъылы æргæвст
 Сырдоны  мард
 Æхсар æмæ Æхсæртæджы райгуырд
 Нарты Фæткъуы
 Дзерассæ-рæсугъд
 Æхсар æмæ Æхсæртæджы мæлæт
 Уырызмæг æмæ Хæмыцы райгуырд
 Уырызмæг æмæ  Хæмыц Уæрхæджы куыд  ссардтой
 Сатанайы райгуырд
 Сатана  Уырызмæджы ус куыд сси
 Уырызмæг Сатанайы йæ цæгатмæ куыд æрвыста
 Уырызмæджы æнæном лæппу
 Уырызмæг æмæ Сохъыр Уæйыг
 Уырызмæджы фæстаг балц
 Бæгæны  куыд  фæзынди
 Сосланы райгуырд æмæ  байсæрын
 Дауджыты   лæвæрттæ   Сосланæн
 Сослан – Тыхагур
 Сырдон Сосланимæ цæмæн фезнаг ис
 Сослан Бедухайы куыд æрхаста
 Сослан Сатанайы зындоны цадæй куыд фервæзын кодта
 Сослан Косеры куыд ракуырдта
 Сослан мæрдты бæсты
 Сосланы мæлæт
 Хæмыц ус куыд ракуырдта
 Батрадзы райгуырд
 Батрадзы денджызæй  куыд расайдтой
 Батрадзы  хъæзтытæ  сывæллонæй
 Хæмыцы  фырт  Батрадз  æмæ Деденæджы  фырт  Арæхдзау
 Нарты Батрадз æмæ Хъулонзачъе Уæйыг
 Батрадз йæхи куыд байсæрын кодта
 Батрадз  Уырызмæджы  куыд фервæзын кодта
 Батрадз æмæ Тыхы Фырт Мукар
 Батрадз æмæ Сохъыр Уæйыг Æфсæроны фырт Алæф
 Батрадз æмæ Сохъыр   Уæйыг Æфсæрон
 Батрадз Нарты Гуыппырсарты куыд фервæзын кодта
 Батрадз Сосланы куыд фервæзын кодта
 Батрадз æмæ æлдар
 Батрадз æмæ нарты Уацамонгæ
 Нарты симд
 Батрадз Нарты Дзуары куыд фæнадта
 Нарты æмбырд
 Хæмыцы мæлæт
 Батрадз  йæ  фыды туг куыд райста
 Батрадзы мæлæт
 Нарты  Сау Рувасдзарм
 Æхсæртæггаты æмæ Борæты хæст
 Нарт æмæ Уæйыджы стæг
 Айсана
 Сатанайы лæппу
 Уæрхтæнæджы фырт  Нæртон  Сыбæлц
 Бедзенæджы фырт чысыл Арæхдзау
 Сæууай
 Уастырджи æмæ Нæртон æнæфындз Мæргъуыдз
 Нарты сæфт
 Дзырдуат

Нартские сказания на русском языке