logo

М О Я    О С Е Т И Я



МУТАЛИП БЕППАЕВ (13.01.1949)

Один из талантливых поэтов Кабардино-Балкарии. Автор книг на балкарском и русском языках: «Проснувшиеся скалы», «Бушующий океан», «Эльбрус - белокрылая птица» и др. Родился в Джамбуле. В 1971 году по рекомендации Кайсына Кулиева поступил в Литературный институт им. Горького в Москве. После института в 1975 году поэт вернулся в Нальчик, работал в Балкарском госдрамтеатре.
В 1978 году выходит его первая книга на балкарском языке «Проснувшиеся скалы». В дальнейшем выпустил еще пять сборников стихов.
Был заместителем редактора детского журнала «Нюр», журнала «Минги-Тау» и газеты «Заман».
Его произвкедения переведены на испанский, немецкий, украинский, турецкий и др. языки. В настоящее время председатель Союза писателей Кабардино-Балкарии.

День памяти
МЫСӔН БОН
Мӕ мад!
Цӕй стыр донвӕдтӕ Фынӕй
кӕнынц Дӕуӕн дӕ цӕсгомыл...
Уыдон
Тагъд райхъал уаиккой, Мӕ
фыды ном Куы фехъусиккой,
Ӕрмӕстдӕр уӕд. Уый нал ссыд
хӕстӕй.

ӔВЗӔР АДӔЙМАГӔН
Ӕз тӕригъӕд кӕнын,
Тӕригъӕд кӕнын уыцы зӕрдӕйӕн,
Кӕцы хъарм кӕны
Дӕуӕн дӕ ӕлгъаг буар.
Ӕз тынг тӕригъӕд кӕнын
Уыцы зӕрдӕйӕн...

МӔ САБИДУДЖЫ БӔЛӔСТӔ
Сындӕг,
Тынг сындӕг, Цъиуты
балау Сӕхи арвмӕ
ивазынц
Бӕлӕстӕ,
Мӕ сабидуджы бӕлӕстӕ.

ДЫ ӔМӔ ӔЗ
Ды ӕмӕ ӕз Цӕй ӕмӕ
сызмӕнтӕм Бон ӕмӕ
ӕхсӕвы хуызтӕ. Ӕмӕ
сӕ баназӕм Сӕнау...
Цӕй ӕмӕ сызмӕнтӕм
Бон ӕмӕ ӕхсӕвы
хуызтӕ Нӕ былтӕй Ӕз
ӕмӕ Ды Ӕмӕ сӕ
баназӕм Сӕнау...

ИУНӔГӔЙ
Ӕз
Бадын рудзынджы цур,
Ӕдде та - ӕхсӕв. Мӕ
хъуыдытӕ Уынджы
машинӕты Фӕсте
сурынц,
Хъуамӕ сыл ӕрцауындзӕг
уой... Фӕлӕ цӕуылдӕр
Сӕхи скъуырынц, Ахауынц...
Мӕ цӕрӕнуаты
къултыл Амӕлынц,
Фӕсте сӕ чи ӕрбаййафы, Уыцы
Ӕгъатыр машинӕты
Цӕлхыты бын...

КӔСЫН ЦӔСГӔМТТЫ
Библиотекӕты Бирӕ
чингуытӕ ис... Ӕз
тезгъо кӕнын уынгты
Ӕмӕ кӕсын
Цӕсгӕмтты...

ӔЗ ӔУУӔНДЫН
Ӕз ӕууӕндын,
Мӕн фӕнды ӕууӕндын
Ӕмӕ ӕууӕндын ныхасыл...
Мӕн нӕ фӕнды ӕууӕндын
Цӕстытыл,
Мӕнӕ мӕхи цӕстытыл.

ӔЗ ТӔХЫН ӔМӔ ТӔХЫН
Цы бон райдыдтон
Ӕмдзӕвгӕтӕ фыссын,
Уыцы бон мӕхи Къӕдзӕхы сӕрӕй Фехстон...
Уӕдӕй нырмӕ тӕхын Ӕмӕ
тӕхын.
Зӕххы уӕлцъар банкъарын мын Не
'нтысы, не 'нтысы... Тӕхын нырма,
Тӕхын...

Перевел с русского языка Дамир Дауров
См.: Мах дуг.- 2019.- №11.- Ф.6-8.

 

МАДӔЛОН ӔВЗАГ - АДӔМЫ УД

Рагзамантай абонмӕ 'рхӕццӕ сты, кӕсӕг ӕмӕ балхъар сӕ курдиатӕй хъулон хайджын цы фольклорон уацмыстӕ фӕкодтой, уыдон. Уый дын аргъӕуттӕ ӕмӕ таурӕгътӕ, ӕмбисӕндтӕ ӕмӕ кадджытӕ, зарджытӕ ӕмӕ хъарджытӕ. Ныхас дзы цӕуы, ӕцӕгӕй чи цард, ахӕм зӕххон хъӕбатыртыл, иннӕмӕй та - уӕларвон цӕрджытӕ ӕмӕ мифологон хъайтартыл - зӕдтӕ ӕмӕ дауджытыл; табу кодтой зӕхх, арт, дон, арв, цуаны бардуӕгтӕн.
Адӕмон сфӕлдыстады ӕппӕты ахъаззагдӕр сты, Цӕгат Кавказӕн иумӕйаг исбон чи у, уыцы Нарты кадджытӕ. Райдианты нарт уыдысты ӕрвон адӕм, фӕлӕ куыдфӕстӕмӕ зӕхмӕ 'рцыдысты, цӕмӕй дзы ӕлдариуӕггӕнӕг хӕрам ӕмӕ фыдӕх скуынӕг кӕной, сухты цагъд фӕкӕной зыдыка ӕмӕ тугхор, ӕнӕууӕнк ӕмӕ ӕгъатыр цӕрӕгойты-удгоймӕгты - эмегентӕ ӕмӕ иуцӕстон уӕйгуыты, цӕмӕй адӕмы сӕрхъуызой бӕгъатыртӕн та сӕ кад ӕмӕ намыс дӕрдтыл айхъуысын кӕной. Уый - зӕрингуырд Дебетӕн, зондамонӕг Ерюзмегӕн, хъӕбатыр Сосрукойӕн, Каразауӕн, Алауганӕн, Ачейӕн ӕмӕ ӕндӕртӕн.
Комкоммӕ Кӕсӕг-Балхъары аивадон литературӕйӕн йӕ бындурӕвӕрджытӕ уыдысты Бекмурза Пачев ӕмӕ Кязим Мечиев. Адоны схонӕн ис нӕ классикты литературон фыдӕлтӕ. Дарддӕр литературӕмӕ стыр ӕвӕрӕн бахастой Али Шогенцуковы, Саид Шах-мурзаевы, Алим Кешоковы, Кайсын Кулиевы, Бетал Куашевы, Керим Отаровы, Зубер Тхагазитовы, Тазилия Зумакуловайы уацмыстӕ.
Ӕмбисонды хорз загъта йӕ заманы Кайсын Кулиев: «Хӕсты быды-ры ӕфсӕддон лӕг йӕ мӕлӕт куы ссары, уӕд уый йӕхи уды сӕраппонд уӕлдӕр нӕ февӕры, фӕлӕ йӕ иунӕг цард нывондӕн ӕрхӕссы йӕ райгуырӕн зӕххы хӕрзӕбоны тыххӕй.
Мадӕлон ӕвзаг дӕр уӕдӕ цӕрӕццаг кӕйдӕрты пайдайӕн нӕу, фӕлӕ уый у ӕппӕтадӕмон цӕстыгагуы, ӕппӕт нацийы хӕзнаты хӕзна. Уымӕн ӕмӕ ӕвзаджы мидӕг бабиноныг сты нӕзонд, нӕ гени, нӕ царды фӕлтӕрд, нӕ истори, нӕ уарзт ӕмӕ маст, нӕ лӕгдзинад - ӕмткӕй, адӕмӕн сӕ уд.
Ӕнхъӕл куыд дӕн, афтӕмӕй мӕ ничи багӕды кӕндзӕн, ахӕм хъуыды куы зӕгъон, уӕд: нырма ӕгӕрраджы у нӕ мадӕлон ӕвзӕгтӕ се 'нусон фӕндагыл фӕндараст кӕнынӕн. Хъӕудзысты ма нӕ ӕмӕ ма нын бирӕ дугты стыр ахъазгӕнӕгуыдзысты.
Алкӕмӕн дӕр нӕ йӕ мадӕлон ӕвзаг у йӕ райгуырӕн зӕхх ӕмӕ йӕ ныййарӕг мады хъӕлӕс. Ӕгӕрон зынаргъ ӕмӕ нын адджын у, уый нын басгуыхт нӕ зарӕг ӕмӕ аргъау, нӕ фыдӕлты уӕзӕг ӕмӕ артдзӕст!»
Нӕ республикӕйы адӕмон поэт Алим Кешоков та йӕ иу ӕмдзӕвгӕйы афтӕ зӕгъы:
Дӕуӕй истон мӕ хъарутӕ, о, мадӕлон ӕвзаг, Куы-иу банкъардтон,нал мын кӕнынц фаг. Мӕ хъуыдытӕм ызгъордта рухс уӕрдонвӕндаг, Мӕхи ӕнкъардтон Фарны хӕрзтӕй дзаг.
Рӕстӕджы ахаст нӕ уый домы, цӕмӕй мах абоны бон уӕм ноджы ӕнгомдӕр баст зондӕй дӕр ӕмӕ удӕй дӕр, нӕ дунембарынадӕй, цӕмӕй ӕнтыстджынӕй ныхкъуырд дӕттӕм алы фыдӕхтауджытӕн, кӕрӕдзиуыл нӕ чи ардауы ӕмӕ нӕ цин хъыг кӕмӕн у, нӕ хъыг та - бӕрӕгбон, уыдонӕн.
Ӕнусты дӕргъы ир, кӕсӕг ӕмӕ балхъар хӕлар ӕмӕ 'мварс сыхӕгтӕй цардысты, сӕ кӕрӕдзимӕ 'фсымӕрты цӕстӕй кастысты, сӕ иу иннӕмӕн аргъуыц кодта, алы рӕстӕгмӕйы лыстӕг хабӕрттӕ ницӕмӕ даргӕйӕ.
Раст ма уый дӕр хуымӕтӕджы афтӕ нӕ рауад, Къоста ӕмӕ Кязим 1859 азы - кӕй райгуырдысты, уый. Нӕ егъау бӕстӕ сын зӕрдиагӕй бӕрӕг кӕны сӕ райгуырды 160 азты юбилейтӕ...
Ахъаззаг хъуыддаг уыди, журнал «Литературная Кабардино-Бал­кария» ӕрӕджы ирон фысджыты уацмыстӕ кӕй ныммыхуыр кодта, уый. Мӕнӕ ныр та кӕсгон ӕмӕ балхъайраг авторты ӕмдзӕвгӕтӕ ӕмӕ радзырдта дунетыл уӕрӕхзылд ирон ӕвзагмӕ тӕлмацӕй рухс федтой журнал «Мах дуг»-ы фӕрстыл. Иннӕ ӕхсызгон хабар дӕр бирӕ нӕ бафӕстиат уыдзӕн - кӕсгон журнал «Ошхамахо» ӕмӕ бал-хъайраг «Минги-Тау» мыхуырмӕ цӕттӕ кӕнынц нӕ уарзон ӕмсис хӕлӕртты поэтикон ӕмӕ прозаикон уацмыстӕ. Ӕмӕ, буц уазджы-тыл куыд фидауы, афтӕ аив хъӕлӕстӕй сдзурдзысты кӕсгон ӕмӕ асыйаг ӕвзӕгтыл.

Перевел с русского языка Борис Гусалов
См.: Мах дуг.- 2019.- №11.- Ф.9.


Литература народов Кавказа
      Армянская
      Абхазская
        Абхазаг æмбисæндтæ
        Абхазаг таургътæ
        Агындиа Сергей
        Аджба Таиф
        Амаршан Витали
        Аламиа Геннадий
        Ажиба Энвер
        Гогуа Алыкса
        Джинджолия Владимир
        Искандер Фазиль
        Касландзиа Валери
        Квициниа Никъала
        Лагулаа Анатоли
        Лакербай Юри
        Ломиа Константин
        Мукба Анзор
        Хашиг Никъала
        Хашба Риммæ
        Хварцкия Игорь
        Чкадуа Шота
      Балкарская
        Амина Газаева
        Владимир Мокаев
        Кулиев Кайсын
        Муталип Беппаев
        Светлана Моттаева
        Хасан Шаваев
      Грузинская
      Дагестанская
        Аджаматов Аткай
        Ахмедов Мурад
        Гамзатов Расул
      Кабардинская
        Борис Кагермазов
        Мадина Хакуашева
        Зубер Тхагазитов
        Магомед Кудаев


Евангельские притчи. Лука.

Русская литература
     Агатов В.Г.
     Алехин В.
     Бунин И.А.
     Гаршин В.М.
     Гоголь Н.В.
     Державин Г.Р.
     Есенин С.А.
     Заболоцкий Н.А.
     Исаковский М.В.
     Иртеньев И.М.
     Корнеев Н.
     Короленко В.
     Кудашева Р.
     Лермонтов М.Ю.
     Минаев Д.
     Михалков С.
     Некрасов Н.
     Ножкин М.
     Примаков Е.
     Приходько В.
     Пушкин А.С.
     Рождественский Р.
     Тарковский А.А.
     Твардовский А.Т.
     Тургенев И.С.
     Тютчев Ф.И.
     Толстой Л.Н.
     Токмакова И.
     Харитонов В.Г.
     Цветаева М.И.
     Чехов А.П.
     Шаламов В.Т.
     Шолохов М.А.
     Щербин Н.
     Языков Н.М.


Зарубежная литература
       Австрийская
       Американская
       Английская
       Афганская
       Белорусская
       Венгерская
       Индийская
       Ирландская
       Испанская
       Итальянская
       Китайская
       Корейская
       Латвийская
       Латинская
       Немецкая
       Норвежская
       Персидская
       Польская
       Турецкая
       Французская


Литература народов России
      Марийская
      Мордовская
      Татарская


Осетинская русскоязычная литература
       Боциев Ю.
       Гуржибекова И.
       Кануков И.
       Хетагуров К.
       Цаликов А.