Мировая классика на осетинском языке

М О Я О С Е Т И Я

Лец Станислав Ежи
зындгонд польшæйаг поэт, философ, сатирик
(1909 – 1966)

Станислав Ежи Лец: 100 Азы

Ацы ном хъуыстгонд у æгас дунейыл дæр: йæ цыргъзонд ныхæстæ, йæ рæстдзæвин рифмæбыд рæнхъытæ йын раивтой сæдæгай æвзæгтæм. Цæвиттон, Лец, куыд поэт, афтæ ахызт йæ райгуырæн Польшæйы арæнтæй æмæ ссис дунеон афористикæйы классик.
Райгуырди Львовы 1909 азы. Уæд ацы сахар хауди Австро-Венгрийы империмæ. Импери куы фехæлд, уæд Лецы бинонтæ алыгъдысты Венæмæ, уырдыгæй та фæстæмæ æрбафтыдысты Львовмæ. Лецæн йæ фыццаг уацмыстæ дæр ам фæзындысты 1931 азы, журналы. 1933 азы та рухс федта поэты æмдзæвгæты фыццаг чиныг. Йæ уацмысты жанртæ уыдысты алыхуызон: лирикон æмдзæвгæтæ, юморескæтæ, фельетонтæ. Фæлæ йæ Польшæйы дæр æмæ иннæ бæстæты дæр сæйраджыдæр зонынц поэт-сатирикæй.
Бирæ зынтæ бавзæрста поэт йæ царды. Сталин æмæ Гитлеры уынаффæмæ гæсгæ 1939 азы Львов Украинæмæ æфтыд æрцыд, æмæ Лец аззад æнæ фыдыбæстæйæ. Фашизм Европæйыл рынау куы апырх, уæд поэты æрцахстой æмæ йæ баппæрстой концлагерьмæ. Цасдæр рæстæджы фæстæ йын бантыст алидзын Варшавæмæ Ам баиу фашистты ныхмæ сусæгкуыстгæнджытимæ.
Лецы уацмыстæй нæ журналæн равзæрстам алыхуызон æрмæг: лирикон æмдзæвгæтæ, эпиграммæтæ (Станислав сæ фрашкæтæ хуыдта), прозаикон миниатюрæтæ. Ирон æвзагмæ сæ раивта Хъодзаты æхсар.

* * *
«Ма ‘ууæнд!» — хъусы бадзуры дæлимон.
«Æууæнд!» — фæзæгъы зæд.
Хатгай иннæрдæм дæр рауайы.

* * *
Зæрдиагæй зæгъын:
адæймаг йæ абоны хæцæнгæрзтæ рагон къобола æмæ дурын фæрæтæй куы раивид, уæд уый ахсджиаг къахдзæф уаид гуманизмырдæм.

* * *
Дæ фæдыл чи бафтыд, уый куы æрæхснырса, уæд-иу дæхицæн зæгъ: «Цæргæ!»

* * *
Ме ‘нæуынон дæ! Дæхи бауарзын кæнын нæ уадзыс.

* * *
Амондмæ цы фæндаг цæуы, уымæн йæ фæйнæфæрсты уынæм амæй-ай диссагдæр галуантæ. Сæ цæрджытæ рудзгуытæй уыцы æнæмæт-æвæлмасæй кæсынц, æнæсцухæй амондмæ чи цæуы, уыцы æнæхæдзар адæммæ.

* * *
Алкæй дæр фæнды дунейы сæфты онг фæцæрын, иуæй-иуты та — ноджы фылдæр.

* * *
Гъæй-джиди, хъусты мидæджырдыгæй къæрмæджытæ батъыссæн куы уаид, зæрдæ цы дзуры, уый куыд нæ хъусай.

* * *
Цал æмæ цал хъæрццыгъайы рацыди гакк-гуччы æйчытæй!

* * *
Хатгай ничи бынтон бæлвырд адæймаджы хуыз райсы.

* * *
Поэт Иксы тыххæй:
«Курдиат æм нæ уыд, æмæ йын уыцы сахъат баххæст кодтой литературон премитæй».

* * *
Уарзын бынтон æнахуыргонд адæймæгты. æрдæгинтеллигенттæ кæй не сты, уый тыххæй.

* * *
Хъуыдыйы алы ферттывдмæ дæр талынг сæртæ стъæлфгæ кæнынц.

* * *
Бирæ рæстæг мæхи нæ фиппайдтон, цалынмæ мын иу фæдысмуд мæ фæдыл мæхи нæ бафтыдта, уæдмæ.
* * *
Хуыцау нын нæ рагфыдæлты дзæнæтæй расырдта, мах та фæстæмæ уырдæм бахауынмæ нæ цыбæлтæ тонæм.

* * *
Хъуамæ æфхæрд æййафой, йæ хъуыдытæ æргомæй чи фæзæгъы, уыдон нæ, фæлæ сæ æмбæхсгæ чи кæны, уыдон.

* * *
Рухс цас дæлдæр æруадзæм, уыйас нæ аууæттæ фæдаргъдæр вæййынц.

* * *
Майдан: «Пассивон куысты тыххæй».

* * *
Астæубос хæлафæн — моралон фæхæцæг.

* * *
Мæргътæм кæсгæйæ нæ цæстытæ сбазырджын вæййынц.

* * *
Ордентæ йæ риуыл — цыма ауыгъд адæймæгтæ сты.

* * *
Йæ хъустæ ахæм даргъ уыдысты, æмæ кæйфæнды дзыхмæ дæр æххæссыдысты.

* * *
Искæй цæсты-иу æрду федта, фæлæ йæхи цæсты æдкъала бæлæстæ нæ уыдта. Гъемæ ныр уыцы хъæдæрмæгæй галуантæ аскъæрдта.

* * *
Стигъджытæ æхсæвыгон сæхи андзæрстой Иксыл.
«Амонд циу?» — фæрсы йæсæ раздзог.
«Дæуæн раст дзуапп куы раттон, уæд уый!» — мæллæг хъæлæсæй сфæрæзта Икс.
«Дæ амонд у!» — кæл-кæлæй ныххудти стигъæг.

* * *
Иутæ райгуырынц исты зæгъыны охыл. Иннæтæ та — цæмæй исты зæгъын ма уадзой.

* * *
Иу æлдарæн бирæ цагъартæ куы уа, уæд уый хорз нæу. Фæлæ иу цагъарæн бирæ æлдæрттæ куы уа, уæд уый хуыздæр у?

* * *
Айдæнæн йе ‘ргом къулырдæм базылдтой æмæ, мæгуыр, æнкъардæй марди. Бæллынтæ байдыдта, тæхудидæгæй, иу цæсгом, дам-ма уæддæр фен. Фыдынд дæр, дам, уæд, кæнæ суанг æдылы дæр.

* * *
Æз рæсугъд дæн, æз тыхджын дæн, æз зондджын дæн, æз хæларзæрдæ дæн. Ацы миниуджытæ иууылдæр мæхæдæг раиртæстон.
* * *
Бумерангтæй бирæтæ фæстæмæ нал æрбаздæхынц. Сæхицæн сæрибар равзарынц.

* * *
Исты диссаг уынгæйæ уæ цæстытæй æмдзæгъд ма кæнут.

* * *
Уый фыдгæнæг у: лæг амардта. Йæхи мидæг.

* * *
Уымæй стырдæр хъизæмар ма цы ис! Дæ алыварс — мадард бæгънæг сылгоймæгтæй йемыдзаг, æмæ дзы алкæмæн дæр йæ сæр йæ къабайы тыхт.
* * *
Арвмæ куыд бахауон, зæгъгæ, Хуыцауы макуы фæрс, — тæккæ зындæр фæндаг дын бацамондзæни.

* * *
Фырцинæй гæппытæ куы кæнай, уæд хъахъхъæн — дæ къæхты бынæй дын дæ зæхх куы арæдывдæуа.

* * *
Хæйрæг, адде у ардыгæй! Мæ фарсмæ усхæйрæг и!

* * *
Де ‘дылы ныхæстæ ныууадз — знаг дæм хъусгæ кæны.

* * *
Иуæй-иу пьесæтæ афтæ лæмæгъ вæййынц, æмæ сценæйæ æрхизын дæр сæ бон нал вæййы.

* * *
Йæхи андзæрста. Идейæйыл.

* * *
Куырмыты астæу цæргæйæ иуцæстон дæр нал фæуыны.

* * *
Къæбæр кæйфæнды дзых дæр байгом кæндзæн.

* * *
Чингисханæй ма цыфыддæр исты ис? О: Чингис-Хам.

* * *
Ацы фыссæг кърандæстæ цирхъæй цыргъ кæны.

* * *
Иуæй-иу адæймæгтæн амонæн æнгуылдзтæ дæр ис æмæ амонæн æвзæгтæ дæр.

* * *
Ау, домбайы барцы чи цæры, уыцы сыст, тæрхъусы къæдзилы чи цæры, уыцы сыстæй хъæбатырдæр у?

* * *
Гъæй-джиди, мæ мæлæт мæ удæгæсты ‘хсæн куы не ‘рæййафид.

* * *.
Политикæ мæ дзаума нæу. Фæлæ мæм афтæ кæсы, цыма мæ уый йæ дзаума хоны.

* * *
Дæхæдæг дæхиимæ тымбыл фынджы уæлхъус не ‘рбаддзынæ.

* * *
Даргъ æвзаг кæмæн ис, уый йæхи хъахъхъæнæд: мыййаг ыл йæ къах куы скъуыра æмæ йын куы фелвæса.
* * *
Йæ адæмы фарн хъуамæ алы адæймаг дæр йæ мидæг хæсса.

* * *
Сылгоймагæн-иу бынат ратт. Дæ зæрдæйы.

* * *
Коллектив хъуамæ æнæном æфсымæрон ингæн ма уа.

* * *
Ихсыд дзырдтæ æрттивгæ нæ кæнынц.

* * *
Адæттæ иууылдæр дзуттыты аххос сты. Не ‘ппæты дæр уыдоны Хуыцау сфæлдыста.

* * *
Тæппудтæ дæр мыггаггай сты: чи зондæй тæппуд у, чи — зæрдæйæ.

* * *
Хъæд ныццагътой æмæ, аууæттæ кæм цæрой, уый нал и.

* * *
Рæстæджы люциферблат махмæ кæсы.

* * *
«Размæ! Размæ!», зæгъгæ, хъусæм, фæлæ чердæм згъорæм, уый нæ зонæм.

* * *
Грамматикæйы иллюстратортæ — ахæм фысджытæ дæр ис.

* * *
Евнухтæй та ахæмтæ ис, онанизм йæ бæллиц кæмæн у.

* * *
Дилетантон динтæй тæрсгæ кæнын. Уым Хуыцау дæр дилетант у.

* * *
Йæ мæлæты фæстæ йын лавры дыууæ сыфы йæ цæстытыл сæвæрдтой. æгас ма куы уыд, уæд дæр уыдоны аууонæй ницы уыдта.
* * *
Алы бонæн дæр салам дæтт: сыст-иу.

* * *
Иуæй-иу паразиттæ домбайы хъæлæсы дæр цардæй къæртт æппарынц.

* * *
Афтæ ‘нхъæлут, даргъ хъусы мыггагæй цыдæриддæр ис, уыдон иууылдæр хæрджыты сты?

* * *
Иуæй-иутæ сæ нысанмæ куы нæ бахæццæ вæййынц, уæд æй топпæй æхсын райдайынц.

* * *
Иуæй-иу хъуыдытæ сæрмæ æрбацæуынц, топпытæ сæм куы ныддардæуы, æрмæстдæр уæд.

* * *
Рæстдзинадмæ æввахс кæнгæйæ цардæй дарддæр кæнæм.

* * *
Уымæн йæ сæр афтид у, фæлæ дзы эрудици йæ былтæй кæлы.

Куырой
Куырой æрысдзæн алцы дæр:
хъæбæрхор,
сысджы,
нартхор,
мæнæу
æмæ кæрвæдз,
йæхи фыдты,
йæ гæсы дæр
Æрысдзæн.
Ныллуары сасир
дугтæ ‘мæ æнустæ:
бынтон ныууæззау
лорст рæстæгæй
голлаг.

Адæймаг
Нæ, адæймаг йæхигъдауæй нæ рацæуы
нæ дунемæ — цыдæр æй сонтæй рассоны.
Куырм вæййы
æмæ ракæсы цæстæй
æрæджиау.

* * *
Лæг иу у,
фæлæ аразы йæхицæй
дыууæ кæнæ æртæ лæджы.
Цæмæн?
Куыд, дам, цæрон хæрзиунæгæй.
Нæ хаты:
йæ кæнгæ мийæ бакæны æмхасæн
йæ иунæджы хъысмæтмæ.

* * *
Фæкодта уад æнæхъæн æхсæв лекка —
Æрхаста нæм тæрккъæвда æмæ... лехъа.

ПОЭТ ТæРХОНДОНЫ
Тæрхондон æвзæрста хъаст:
«Батых кодтай музæйæн, поэт».
Поэт дæр ныццæхгæрмæ, нæ саст:
«Дау мыл кæнут. Ау, куыд ыстут раст,
кæд æрдзæй дзæдæл дæн, импотент!»
КУРДИАТ
Фыййау йæ дзугимæ. Бонрæфты. Рагъсæр.
Бирæгътæ фыййаумæ: «Ахиз-ма мах дæр».

ЗæРОНДæЙ УæД ТА...
Лæхтæ хъазуатонæй бацæуынц ерысы:
фаджыс ысуæвын дзы алкæмæн не ‘нтысы.

МЕ ‘МБæСТОНТЫ ТЫХХæЙ
Систон хъæр: «Мæ намысджын бæстонтæ,
базмæлæм-ма, махмæ кæсынц адæмтæ!»—
пантæ кодтой галстуктæ бæстонтæ,
панитæ та фелвæстой помадæтæ.

Демагогтæ æмæ
сæ фæлдисæг
Сæ фæлдисæг, дам, зинæй гуырд у, зинæй,
вæййы сыкъадзæф куысты дæр сырх сæнæй.
Сæ дзурæнтæ сын саразы зæринæй,
сæ сæргæхцытæ — сатæгсау æфсæнæй.

Халон халонимæ фезнаг
Йæ цæст, дам, нæ фæкъахы халонæн халон,
фæлæ йын æз хъуамæ йæ ореол халон.

РЕВОЛЮЦИОН ЛОГИКæ
Нæ дуне сæфы. Царды уаг — гæбæр.
Хъæуы йæ ивын. Исты фæрæз агурæм.
Фыццагдæр уал нæ сæркъуырæн йæ сæр
Йæхи фæрæтæй акъуырæм.

// Мах дуг.– 2009.– № 7.

Зарубежная литература Австрийская

        Астрид Кольмайер
        Георг Тракль
        Стефан Цвейг

Американская

        Марк Твен
        Эзра Паунд
        Эдгар Аллан По
        Эмили Дикинсон

Английская

        Джордж Ноэл Байрон
        Райнер Мария Рильке
        Теннисон Альфред
        Уолтер де Ламар
        Уильям Блейк
        Английская эпиграмма
        Рекан

Афганская

Шах Идрис

Белорусская
Венгерская