М О Я    О С Е Т И Я



Аджаматов Аткай Акимович

Аджаматов Аткай Акимович  (27.06.1910, г. Эндирей, Хасавюртовский район, Российская империя–1998 г. Махачкала),  кумыкский поэт, прозаик, драматург и переводчик; Народный поэт Дагестана. Писал на кумыкском и русском языках. Настоящее имя Аджиакав, имя Аткай изначально возникло как литературный псевдоним.
Родился в известном зажиточном роде: предок по отцу — эндиреевский уздень Шихмурза Аджаматов, начав с нуля, благодаря своей предприимчивости стал одним из богатейших людей Кавказа; близкий родственник Мурад Аджаматов (Дагестанлы) — известный иракский фотограф; дядя по матери — председатель Всероссийского мусульманского совета, писатель (автор романа «Брат на брата») и поэт осетин Ахмет Цаликов.
В 1929 году окончил Первый Буйнакский педагогический техникум. Учился на Высших литературных курсах при Литературном институте им. М. Горького в Москве. В дальнейшем в течение многих лет работал консультантом правления Союза писателей Дагестана, руководил секцией кумыкских писателей. Член Союза писателей СССР с 1934 года. В 1937 году был необоснованно репрессирован; спустя полтора года, ввиду недоказанности вины, был освобождæн. На протяжении десятилетий являлся одним из неофициальных лидеров кумыкской интеллигенции. Первые публикации Аткая появились в 1927 году на страницах кумыкской областной газеты «Æлдаш» («Товарищ»).
См.: https://www.livelib.ru/author/531132-atkaj-adzhamatov 

Одному моему другу / пер. на осет. яз. Александр Царукаев // Дагестанские ювелиры: сборник произведений дагестанских писателей в переводе на осетинский язык.–  Орджоникидзе, 1961.– Ф. 15–18.

Мæ лымæнтæй иуæн
Дæу фæхонынц, дам, фыдрын,
Сгалиу дæ дæ фыддзырдтæй.
Бæлæстыл ныхас кæнын
Райдайыс сæ сындзытæй.
Ис сыл дидин — урс цырен,
Ноджыма — дыргъы хæрзтæ.
Уæдæ раздæр дыргъты фен,
Сындзыты фау уый фæстæ!

 

Четверостишие / пер. на осет. яз. Александр Царукаев // Дагестанские ювелиры: сборник произведений дагестанских писателей в переводе на осетинский язык.–  Орджоникидзе, 1961.– Ф. 15–18.

Цыппаррæнхъонтæ
I
Ыстъалытæн с’артдзæст — уæларвон, дæрддзæф,
Иæхи сыл фæрæвдауы алчи æхсæв.
Нæ зæххон ыстъалы — дæ цæсты тæмæн,
Кæсыны бар уырдæм — æрмæстдæр мæнæн.
II
Хъæбатыр куы марди,хуæд сонтæй дзырдта,
Уый зарæггæнæгæй фæстаг хатт куырдта:
— Куы мыл кæнай кадæг,— мæ усыл дæр зар
Йæ быхсындзинад мын лæвæрдта æхсар.

 

Муж и жена / пер. на осет. яз. Александр Царукаев // Дагестанские ювелиры: сборник произведений дагестанских писателей в переводе на осетинский язык.–  Орджоникидзе, 1961.– Ф. 15–18.

Лæг æмæ ус
Лæг æмæ ус — æд кæрддзæм кард,
Æмгакк, æмджипп вæййы сæ цард.
йæхæдæг кард зылын куы уа —
Йæ кæрддзæм йе ’мхуызон лæууа.
Фæйнæ хуызы — сæ удты конд,
Фæйнæ хуызы — сæ гæпп, сæ дугъ:'
У кард фыдрæуæг æмæ сонт,
Кæрддзæм йæ уромæг — æдзух.

 

Как любят у нас / пер. на осет. яз. Александр Царукаев // Дагестанские ювелиры: сборник произведений дагестанских писателей в переводе на осетинский язык.–  Орджоникидзе, 1961.– Ф. 15–18.

Куыд уарзынц махмæ
Баруад, бампылд къæхты раз
Дидинджыты цупал-баст.
Лæппу не ’мбæхсы йæ уарзт,
Уарзон чызгмæ у йæ каст.
Къабуз рудзынгыл йæхи..
Хатгай асæрфц сындæг.
Чызджы фын фæцыдæр и,
Чызджы нал ахсы хуыссæг.
Балы къалиуты сыфтæр
Дзуры райсомæй цыдæр...
Буц чызг гауызыл хуыссы,
Æмæ хинымæр тыхсы...
Уарзы лæппуйы, бæргæ,
Фæлæ ис йæ зæрды тас...
Стæлфы риуы сонт зæрдæ;
Уый нылхъивы риумæ баз.
Уарзондзинад мах хæхты
У мыствæндаджы, хуызæн:
Хилы фæхстыл, стыр рæгътыл,
Атар вæййы къæйты ’хсæн.
Сты гъеуымæн уый æвджид:
Схизæн,
хауæн,
катай,
сидт.

 

Свадебный тост / пер. на осет. яз. Александр Царукаев // Дагестанские ювелиры: сборник произведений дагестанских писателей в переводе на осетинский язык.–  Орджоникидзе, 1961.– Ф. 15–18.

Чындзæхсæвы гаджидау
Цæй-ма, рауадз рæгъ, мæ лымæн,
Уарзты тыххæй сид ды дæр.
Сыкъа чи нæ нуаза, уымæн
Иууыл суæд сыкъа йæ сæр.

 

Девушка… / пер. на осет. яз. Александр Царукаев  // Дагестанские ювелиры: сборник произведений дагестанских писателей в переводе на осетинский язык.–  Орджоникидзе, 1961.– Ф. 15–18.

Чызг цинандалæй
Алазанæн у йæ зæхх бæркадджын —
Хурæй, донæй уый мæгуырау нæу.
О, чызгай, цæмæн мын фæдæ адджын?
Иучысыл ма ацы ран фæлæуу!
Зоныс уалæ уыцы миткъæдзæхы —
Уыд нæ арæн рагæйдæр’гъе уым:
Кæд йæ иу фарс абон дæр дæ зæхх у,
Иннæ фарс — мæнæн мæ гуырæн къуым.
Уый лæууы чызг-паддзахау рæсугъдæй.
Махæй кæд сымахырдæм тæхы
Сонт дымгæ, уæд фенцайы йæ футтæй,
Бахъус вæййы гом арвы цъæхы.
Кæд сымахæй махырдæм фæниуы
Сахкъæвда тызмæг æмæ ызнæт,
Чызг-паддзахæн сæмбæлы йæ риуыл,
Æмæ йе ’ртах бахъарм вæййы уæд.
Дагъистайнаг зæрингуырдтæ
Сатæг-уазал Алазанæн радтам,
Махæн та сымах дæттут къæвда.
О, чызгай, цæй, рауай-ма уал ардæм,
Йе фæлæуу-ма иучысыл уæд та!
Стыр бæлæстæ — Цинандалы парчы,
Ацы нæмттæ сын цымæ кæд рарди, кæд? —
Иуты дзы «Фыдохаг» схуыдтой раджы,
Иннæты — «Хъаугъа» æмæ «Мæлæт».
Рагон тулдз кæсы æппæты сæрты,
Стыр лæгæтау смæра ис бынтон.
Уым æмбæхст дæ мады мад кæддæрты:
Тарстис-иу мæ фыдыфыдæй, зон.
Ис ныййарæг алы стыр бæласæн,
Ис ын цот дæр — ног фæлтæры сæр.
Бирæ ’взонг талатæ, кæс — йæ разы,
Ехх, фæлæ сын нæй нæмттæ лæвæрд!
Ам лæууынц,— цыма ысиу сæ амонд,—
Тæрсы тала тулдзимæ æнгом.
Иуы дзы ысхонин «Фидыд» абон,
Иннæйæн «Хæлардзинад» — йæ ном.

Литература народов Кавказа
      Армянская
      Абхазская       Балкарская       Грузинская
      Дагестанская       Кабардинская
Евангельские притчи. Лука.

Русская литература

Зарубежная литература
       Австрийская
       Американская
       Английская
       Афганская
       Белорусская
       Венгерская
       Индийская
       Ирландская
       Испанская
       Итальянская
       Китайская
       Корейская
       Латвийская
       Латинская
       Немецкая
       Норвежская
       Персидская
       Польская
       Турецкая
       Французская


Литература народов России
      Марийская
      Мордовская
      Татарская


Осетинская русскоязычная литература
       Боциев Ю.
       Гуржибекова И.
       Кануков И.
       Хетагуров К.
       Цаликов А.